Trang Chủ
Châu Á - Thái Bình Dương là khu vực lớn nhất và có sự phát triển đa dạng trên thế giới. Theo số liệu thống kê của Ủy hội Kinh tế Xã hội Châu Á - Thái Bình Dương Liên Hiệp Quốc (UNESCAP), khu vực này gồm 58 quốc gia với hơn 4,1 tỷ người, chiếm 2/3 dân số thế giới. Ủy ban khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (APRC) là ủy ban khu vực lớn thứ 2 của Hiệp hội Bảo hiểm Tiền gửi Quốc tế (IADI) với 20 tổ chức BHTG, chiếm 1/5 tổng số thành viên IADI. Thống kê của IADI năm 2018 cho thấy có đến 89% các tổ chức BHTG trong khu vực triển khai các chương trình truyền thông về BHTG nhằm nâng cao nhận thức công chúng thường xuyên. Kết quả cho thấy mức độ nhận thức không đồng đều, dao động từ mức thấp nhất là 25% tại Cộng hòa Kyrgyz đến cao nhất là 91% ở Hàn Quốc.
Mức độ nhận thức của công chúng về chính sách BHTG trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (Nguồn: IADI)
Bài viết tập trung phân tích kinh nghiệm truyền thông chính sách BHTG của một số tổ chức BHTG trong khu vực.
Nhật Bản
Tổng công ty BHTG Nhật Bản (DICJ) thành lập vào năm 1971, đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc bảo vệ người gửi tiền mà còn trong quá trình tái cơ cấu và xử lý các TCTD của quốc gia.
DICJ xác định mục tiêu truyền thông chính sách BHTG gồm: Tăng cường mối quan hệ giữa hệ thống BHTG và công chúng, giữa hệ thống tài chính và công chúng, và tăng cường giáo dục tài chính cho người dân, nhất là người dân ở nông thôn và ít hiểu biết về tài chính.
Đặc biệt, trong các giai đoạn từ năm 1996-2002 khi thực hiện bảo hiểm toàn bộ và năm 2010 khi xảy ra vụ đổ vỡ ngân hàng Incubator – vụ đổ vỡ đầu tiên từ khi áp dụng hạn mức giới hạn, DICJ đã tiến hành hàng loạt chiến dịch truyền thông để giúp ổn định tâm lý cho người gửi tiền, tránh gây bất ổn cho hệ thống ngân hàng.
Đối tượng truyền thông mục tiêu của DICJ chia làm 2 nhóm: giới trẻ (mức độ nhận thức về BHTG còn thấp) và người cao tuổi (dễ trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo tài chính). DICJ sử dụng đa dạng hóa các phương tiện để truyền thông đến công chúng, bao gồm: cập nhật thông tin liên tục trên trang web, phát hành sách hướng dẫn và sổ tay, trong đó nổi bật là bộ sách ảnh “Hiểu về BHTG qua truyện tranh”, sử dụng tổng đài điện thoại miễn phí để giải đáp thắc mắc của công chúng, mạng xã hội Facebook và Twitter.
Về mảng giáo dục tài chính, DICJ phối hợp với các cơ quan trong Mạng an toàn tài chính như Ngân hàng trung ương, Cơ quan giám sát ngân hàng triển khai hội thảo, đào tạo cho công chúng. Trung bình mỗi năm DICJ tổ chức hơn 20 khóa đào tạo tại các trường đại học, các công ty tư nhân, tổ chức thuộc chính phủ, các hiệp hội về nghề và nông nghiệp… DICJ xác định giáo dục tài chính là nhân tố quan trọng nhất để nâng cao nhận thức của công chúng về BHTG.
Kể từ năm 2007 đến nay, DICJ tiến hành khảo sát thường niên về hiểu biết của người dân từ 20 đến 60 tuổi đối với chính sách BHTG ở cả khu vực nông thôn và thành thị. Kết quả khảo sát qua các năm cho thấy tỷ lệ người dân hiểu về BHTG đạt khoảng 70%, đặc biệt đối với người gửi tiền có số dư tiền gửi lớn hơn hoặc bằng hạn mức thì con số này đạt tới hơn 92%. Đây là kết quả của việc thực hiện chính sách truyền thông chủ động, tích cực.
Hàn Quốc
Tổng công ty BHTG Hàn Quốc (KDIC) được thành lập năm 1996 sau khi Luật Bảo vệ người gửi tiền (DPA) ra đời tháng 12/1995.
KDIC áp dụng chiến lược quảng bá trên đa dạng các kênh như truyền thông đại chúng, các phương tiện giao thông công cộng, mạng xã hội, phát sách hướng dẫn cho học sinh trung học và sinh viên, tư vấn tài chính tại địa phương. Ngoài ra, KDIC cung cấp hướng dẫn được dịch sang 10 ngoại ngữ (trong đó có Tiếng Việt).
Về trách nhiệm của các tổ chức tín dụng trong hoạt động truyền thông về BHTG, Luật BHTG Hàn Quốc sửa đổi năm 2016 quy định tổ chức tham gia BHTG phải nêu rõ trong các sách hướng dẫn, tờ rơi, quảng cáo sao cho khách hàng được đảm bảo đã hiểu về chính sách BHTG đối với sản phẩm tài chính trước khi lựa chọn đầu tư. KDIC có thẩm quyền kiểm tra sự tuân thủ của các tổ chức tham gia BHTG về việc tuân thủ yêu cầu công bố thông tin nói trên.
Chương trình giáo dục tài chính của KDIC từ năm 2010 được triển khai cả trực tiếp và trực tuyến đã mang đến nhiều kết quả đáng ghi nhận, nhất là sau các vụ đổ vỡ ngân hàng tiết kiệm hồi năm 2011 của Hàn Quốc.
Trong năm 2017, KDIC đã tổ chức 1.107 khóa học giáo dục tài chính cho gần 80.000 người, thuộc nhiều nhóm đối tượng khác nhau như học sinh các cấp, sinh viên, tiểu thương, người cao tuổi, binh lính xuất ngũ, người nhập cư, nông dân. Trong khuôn khổ chương trình phổ biến kiến thức tài chính, KDIC thực hiện Chiến dịch Người tiêu dùng tài chính thông minh (SMART Financial Consumer Campaign) triển khai từ năm 2011, tập trung vào việc cung cấp các thông tin về BHTG và tư vấn cho người ít có điều kiện tiếp cận các thông tin về tài chính ở khu vực nông thôn, bao gồm người già và những chủ cơ sở kinh doanh truyền thống.
Kết quả của chương trình giáo dục tài chính - Mức độ nhận thức tăng dần qua các năm 2015 - 2017. Nguồn: KDIC (2018)
Về sự phối hợp với các cơ quan chức năng khác: KDIC ký biên bản hợp tác phối hợp thực hiện với một số cơ quan trung ương như Bộ Giáo dục, Bộ Khoa học và Công nghệ, các cơ quan địa phương như Sở Giáo dục các tỉnh, Viện phát triển Hàn quốc, Ủy ban dịch vụ tài chính. Trong khuôn khổ chương trình tài chính toàn diện, KDIC ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Hiệp hội các trung tâm phúc lợi cho người già và Hiệp hội người cao tuổi cũng như Cơ quan quản lý chợ truyền thống, nhất là ở khu vực nông thôn để nâng cao nhận thức cho tiểu thương.
Phillippines
Tổng công ty BHTG Philippines (PDIC) là một cơ quan thuộc chính phủ, hoạt động độc lập, được thành lập rất sớm vào tháng 6/1963 theo luật RA 3591. Đây là hệ thống BHTG ra đời sớm nhất tại khu vực Châu Á với mục tiêu bảo vệ người gửi tiền và nâng cao niềm tin công chúng vào hệ thống ngân hàng cũng như thúc đẩy một hệ thống ngân hàng an toàn, lành mạnh.
PDIC sử dụng đa dạng các hình thức truyền thông như truyền hình, phát thanh, báo, các địa điểm công cộng như phòng giao dịch ngân hàng, tòa thị chính, chợ, đồn cảnh sát, nhà thờ; phối hợp với các ngân hàng xuất bản tờ thông tin định kỳ; phối hợp tuyên truyền thông qua các buổi họp của chính quyền địa phương; hỗ trợ, tư vấn cho người trực tiếp và trực tuyến.
Về mảng giáo dục tài chính, chương trình phổ biến kiến thức tài chính được triển khai khá sớm tại Philippines từ năm 2005. PDIC đã hợp tác với Bộ Giáo dục thực hiện Dự án Phổ biến kiến thức tài chính (Financial Literacy Project); phối hợp với Ngân hàng trung ương và Cơ quan Phúc lợi người lao động ở nước ngoài; phát triển dự án phổ biến kiến thức tài chính quốc gia với tên gọi “Người tiết kiệm thông minh” (Be a wise saver). Tháng 6/2013, PDIC xuất bản Cuốn sổ tay về Phổ biến kiến thức tài chính cho công chúng.
Ngoài ra, PDIC còn triển khai nhiều hoạt động truyền thông mới như: Tuần lễ tăng cường nhận thức về BHTG; ra mắt công cụ Máy tính điện tử về BHTG (Deposit insurance e-Calculator) giúp người gửi tiền tính toán số dư tiền gửi được bảo hiểm; xây dựng Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia; chính thức ra mắt tài khoản trên mạng xã hội Facebook và Twitter nhân dịp kỉ niệm 53 năm thành lập tổ chức vào năm 2016.
Theo số liệu thống kê của IADI, tỷ lệ nhận thức về chính sách BHTG của người gửi tiền tại Philippines đạt trên 80%. Tuy nhiên, theo kết quả khảo sát do PDIC phối hợp với tổ chức Kantar Philippines, Inc. thực hiện trên quy mô toàn quốc ở cả thành thị và nông thôn về nhận thức của công chúng cho thấy, chỉ 15% người dân thực sự hiểu về chức năng nhiệm vụ cụ thể của PDIC. Đây là tiền đề để PDIC cải cách và sửa đổi chiến lược truyền thông của mình trong thời gian tới.
Khuyến nghị đối với Việt Nam
Qua những kinh nghiệm quốc tế về việc thực hiện truyền thông của các tổ chức BHTG trên thế giới, BHTGVN có thể rút ra những bài học nhằm chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của công chúng, cụ thể như sau:
Thứ nhất, cần xây dựng Chiến lược truyền thông tổng thể cho từng giai đoạn để tổ chức được các hoạt động truyền thông hiệu quả. Ngoài ra, cần tổ chức đánh giá định kỳ hiệu quả của hoạt động tuyên truyền chính sách BHTG và mức độ nhận thức của người gửi tiền thông qua nhiều hình thức như khảo sát, phỏng vấn… nhằm sửa đổi, bổ sung các giải pháp cho hoạt động truyền thông về BHTG.
Thứ hai, cần đa dạng hóa và cụ thể hóa các đối tượng truyền thông mục tiêu và các công cụ, giải pháp tương ứng. Ứng dụng công nghệ thông tin, các công cụ số hóa vào việc tuyên truyền đến công chúng, tiến tới xây dựng hệ thống hỗ trợ trực tuyến cho người gửi tiền, sử dụng các công cụ như thư điện tử, tư vấn trực tuyến, mạng xã hội… một cách hợp lý, có kiểm soát.
Thứ ba, cần xây dựng phương án dự phòng, mô phỏng các tình huống để đảm bảo công chúng nắm bắt được thông tin kịp thời, tránh các thông tin sai lệch, gây hoang mang trong dư luận khi xảy ra các tình huống như: rút tiền hàng loạt, đổ vỡ tổ chức tham gia BHTG, các vấn đề xuyên biên giới…
Thứ tư, đẩy mạnh các hoạt động giáo dục, tuyên truyền chính sách BHTG và tài chính toàn diện phối hợp với các cơ quan trong ngành tài chính – ngân hàng và tham gia vào kế hoạch hành động triển khai Chiến lược tài chính toàn diện ngành ngân hàng trong thời gian tới.
Thứ năm, cần chú trọng vào việc công bố thông tin minh bạch, rộng rãi – nhất là thông tin về việc bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền. Cần quy định cụ thể trách nhiệm của các tổ chức tham gia BHTG trong việc tham gia tuyên truyền chính sách BHTG, ngoài việc niêm yết Chứng nhận tham gia BHTG còn phải niêm yết công khai thông tin về chính sách BHTG và thực hiện các chương trình truyền thông do BHTGVN yêu cầu.
Thứ sáu, cần thiết lập một cơ chế chia sẻ thông tin và phối hợp giữa các thành viên trong Mạng an toàn tài chính (NHNN, Bộ Tài chính, BHTGVN, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia). Tổ chức BHTG cần xây dựng một hệ thống thông tin người gửi tiền thống nhất, cũng như có điều kiện cụ thể đối với việc lưu trữ hồ sơ khách hàng của các ngân hàng nhằm đảm bảo chất lượng thông tin khi cần thiết.
