Trang Chủ
BOX: Hạn mức trả tiền bảo hiểm là công cụ quan trọng, cốt lõi để tổ chức bảo hiểm tiền gửi trực tiếp bảo vệ cho quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Tại Việt Nam, hạn mức trả tiền bảo hiểm đã thay đổi 2 lần qua các năm 2005, 2017 và hiện ở mức 75 triệu đồng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng hạn mức này còn thấp và cần sớm được điều chỉnh tăng để phù hợp với thay đổi về điều kiện kinh tế, xã hội.
Hạn mức trả tiền bảo hiểm cần bảo vệ toàn bộ 90-95% người gửi tiền
Theo Bộ nguyên tắc cơ bản phát triển hệ thống bảo hiểm tiền gửi hiệu quả (2014) và Hướng dẫn của Hiệp hội BHTG quốc tế (IADI), các nhà hoạch định chính sách phải xác định rõ ràng mức độ và phạm vi BHTG. Hạn mức nên có giới hạn, đáng tin cậy và bảo hiểm cho phần lớn người gửi tiền nhưng phải đảm bảo có một tỷ lệ đáng kể giá trị tiền gửi tuân theo kỷ luật thị trường, đồng thời phù hợp với các mục tiêu chính sách công và các đặc điểm thiết kế có liên quan của hệ thống BHTG. IADI khuyến nghị hạn mức BHTG nên có giới hạn, đáng tin cậy và bảo hiểm cho phần lớn người gửi tiền, cụ thể là bảo vệ toàn bộ 90-95% người gửi tiền.
Hạn mức BHTG nên được xem xét, đánh giá lại thường xuyên và được điều chỉnh một cách thích hợp dựa trên các yếu tố như lạm phát, thay đổi thu nhập của người dân, quy mô tiền gửi của người gửi tiền, kỳ vọng của thị trường và các yếu tố khác tác động tới mục tiêu chính sách công.
Ngoài ra, theo số liệu khảo sát của IADI năm 2019, trong số 54 tổ chức BHTG tính toán tỷ lệ người gửi tiền được bảo hiểm toàn bộ thì 44 tổ chức (chiếm 81%) bảo vệ toàn bộ trên 90% người gửi tiền được bảo hiểm. Theo thông lệ thế giới, mức chi trả tối đa BHTG gấp 3-5 lần GDP/người tại từng quốc gia. Có thể kể đến hạn mức BHTG tại Mỹ hiện là 250.000 USD, tại các nước thuộc liên minh Châu Âu (EU) là 100.000 EUR, tại Nga là khoảng 32.000 USD, tại Indonesia là hơn 150.000 USD, tại Malaysia là gần 60.000 USD v.v.
Nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm là tất yếu
Khi Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) thành lập vào năm 1999, Nghị định 89/1999/NĐ-CP về BHTG quy định số tiền bảo hiểm được trả cho tất cả các khoản tiền gửi (gồm cả gốc và lãi) của một cá nhân tại một tổ chức tham gia BHTG tối đa là 30 triệu đồng. Năm 2005, Nghị định 109/2005/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 89/1999/NĐ-CP đã nâng hạn mức BHTG lên 50 triệu đồng. Gần đây nhất, ngày 15/6/2017, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 21/2017 về hạn mức trả tiền bảo hiểm, theo đó hạn mức BHTG được nâng lên là 75 triệu đồng. Tại thời điểm đó, với hạn mức 75 triệu đồng, BHTGVN có khả năng bảo vệ toàn bộ được 87,32% số lượng người gửi tiền, vẫn thấp hơn mức khuyến nghị của IADI là 90 -95%. Tỷ lệ này cũng thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Thái Lan (99,83%), Mông Cổ (99,80%), Đài Loan (98,30%), Malaysia (98%), Singapore (91%).
Đánh giá về hạn mức BHTG hiện nay, Phó thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú nhận định: Hạn mức trả tiền bảo hiểm 75 triệu đồng tại thời điểm hiện nay cũng đã lạc hậu và thấp hơn so với mong muốn, kỳ vọng của người gửi tiền. Đến nay, có nhiều chỉ số kinh tế vĩ mô đã khác, việc điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm theo hướng tăng lên để phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam đã được các cơ quan chức năng, trong đó có NHNN và BHTGVN nghiên cứu, tính toán và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, dự kiến sẽ nâng lên mức 125 triệu đồng.
Xung quanh vấn đề nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm, các chuyên gia về tài chính – ngân hàng đã có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng cùng chung quan điểm là cần điều chỉnh tăng hạn mức để nâng cao năng lực quản trị rủi ro cho các ngân hàng, vừa đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho người gửi tiền, đồng thời phù hợp với năng lực tài chính của BHTGVN.
TS. Nguyễn Minh Phong, Chuyên gia kinh tế cho biết: “Hạn mức BHTG cho người gửi tiền là công cụ quan trọng nhất trong việc bảo vệ quyền lợi người gửi tiền. Hạn mức BHTG càng cao càng giúp nâng cao niền tin của người gửi tiền đối với ngân hàng và hạn chế hiện tượng đột biến rút tiền gửi. Mức BHTG thấp có thể tiềm ẩn nguy cơ người gửi tiền cá nhân rút tiền hàng loạt tại nhiều TCTD, dẫn đến đổ vỡ dây chuyền hệ thống các TCTD. Khi dòng vốn bị tắc nghẽn, nền kinh tế sẽ đối mặt nguy cơ suy thoái, tăng trưởng thụt lùi, lạm phát và thất nghiệp tăng cao.”
Còn theo TS. Hà Huy Tuấn - Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, hạn mức trả tiền bảo hiểm cần được điều chỉnh tương xứng với các khuyến nghị của IADI và điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Việc nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm là một trong nhiều nội dung cần tiếp tục hoàn thiện để BHTGVN thực sự hoạt động có hiệu quả, là một bộ phận của Mạng an toàn tài chính quốc gia.
Ngoài ra, TS. Võ Trí Thành - Nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương nhận định, trong bối cảnh hệ thống ngân hàng ngày càng phát triển, thu nhập của người dân tăng, đặc biệt, đã có những công cụ giám sát, kiểm tra để hạn chế rủi ro đạo đức, thì việc điều chỉnh hạn mức BHTG tăng lên là hợp lý.
TS. Bùi Tín Nghị - Giám đốc Học viện Ngân hàng cho rằng BHTGVN cần tính toán lại hạn mức BHTG trên cơ sở cân nhắc tác động của các yếu tố liên quan như: lạm phát, sự thay đổi của thu nhập thực tế, cơ cấu, độ lớn và sự tăng trưởng của các khoản tiền gửi, kỳ vọng của các bên liên quan, sự phát triển của các sản phẩm huy động mới, hay các yếu tố khác như khả năng nguồn vốn của BHTGVN, tình trạng nền kinh tế, thực tế chính sách BHTG tại các quốc gia láng giềng…
Về năng lực tài chính đáp ứng việc nâng hạn mức, nguồn quỹ của BHTGVN đã tăng đáng kể trong thời gian vừa qua. Tính đến ngày 30/06/2020, tổng tài sản của BHTGVN đạt hơn 64 nghìn tỷ đồng, trong đó quỹ dự phòng nghiệp vụ đạt trên 58 nghìn tỷ đồng. So với thời điểm năm 2017 khi tăng hạn mức lên 75 triệu đồng, tổng nguồn vốn của BHTGVN đã tăng 60% và Quỹ dự phòng nghiệp vụ tăng 68% (kết thúc năm 2017, tổng nguồn vốn của BHTGVN là 40 nghìn tỷ đồng, Quỹ dự phòng nghiệp vụ là 34,7 nghìn tỷ đồng). Với nguồn vốn này, BHTGVN có thể sẵn sàng chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền khi cần thiết khi hạn mức tăng trong thời gian tới.
Nâng cao niềm tin của người gửi tiền vào chính sách BHTG
Hiện nay, dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường gây ảnh hưởng lớn đến nhiều mặt của đời sống kinh tế, xã hội. Nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp trên địa bàn có dịch phải thu hẹp sản xuất kinh doanh hoặc tạm ngừng hoạt động. Đồng hành cùng các doanh nghiệp cũng như người dân bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19, hệ thống ngân hàng đang tích cực triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp như cơ cấu lại thời hạn trả nợ; miễn, giảm lãi vay các khoản nợ hiện hữu; giảm lãi vay các khoản cho vay mới để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân khắc phục thiệt hại do dịch bệnh gây ra.
Trong bối cảnh đó, điều chỉnh nâng hạn mức BHTG sẽ phát huy được vai trò của chính sách BHTG, ổn định tâm lý và niềm tin của người gửi tiền, góp phần duy trì nguồn vốn huy động tiền gửi cho các tổ chức tín dụng, đảm bảo sự phát triển an toàn, ổn định của hệ thống ngân hàng và an sinh xã hội.
Ông Tô Duy Lâm – Giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM và ông Bùi Xuân Chỉnh - Giám đốc NHNN Chi nhánh tỉnh Bình Thuận đồng quan điểm: Chính sách BHTG đã thể hiện được vai trò quan trọng đối với hệ thống các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, hạn mức BHTG hiện tại còn thấp trong bối cảnh thu nhập của người dân đang tăng lên. Vì vậy, đề nghị các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm, nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người gửi tiền.
Về phía các tổ chức tín dụng, đặc biệt là các quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) huy động tiền gửi từ đối tượng dân cư nhỏ lẻ đều mong muốn hạn mức trả tiền bảo hiểm sẽ được tăng lên, để người dân yên tâm gửi tiền vào các tổ chức tín dụng này.
Ông Nguyễn Hữu Cường – Chủ tịch HĐQT QTDND Phú Thứ (Kinh Môn, Hải Dương) bày tỏ: “Sự có mặt của BHTG đã đem một làn gió mới đến QTDND Phú Thứ, giúp người dân giảm bớt tâm lý e ngại khi gửi những khoản tiền mồ hôi công sức của mình vào QTDND vì đã có BHTGVN bảo vệ cũng như sẵn sàng chi trả bảo hiểm nếu có đổ vỡ. Tuy nhiên, với tình hình phát triển kinh tế - xã hội, thu nhập bình quân của người dân cũng như tốc độ tăng của quy mô tiền gửi tiết kiệm hiện nay, đã đến lúc cần cân nhắc nâng hạn mức BHTG.”
Tại nhiều địa phương, hạn mức BHTG đã góp phần đáng kể vào việc củng cố niềm tin của người dân vào chính sách tài chính – ngân hàng, hỗ trợ phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh, thành phố. “Tuy nhiên, hạn mức trả tiền bảo hiểm hiện còn thấp trong bối cảnh thu nhập của người dân đang tăng lên, có thể làm giảm sút lòng tin của người dân. Thực tế có nhiều người gửi số tiền lớn, nhưng do hạn mức thấp nên họ phải chia làm nhiều sổ, đứng tên nhiều người trong gia đình. Việc gửi nhiều sổ lại làm tăng chi phí về thủ tục, giấy tờ, chi phí quản lý của QTDND”, Ông Lê Quyết Thắng – Chủ tịch HĐQT QTDND Gia Cẩm, Phú Thọ nhận xét.
Ngoài ra, hạn mức trả tiền bảo hiểm hiện nay thấp so với mức tiền gửi bình quân, dẫn đến việc các tổ chức tham gia BHTG phần nào e dè trong việc tuyên truyền chính sách BHTG đến người dân, ông Trần Khôi – Giám đốc QTDND Hợp Đức, TP Hải Phòng cho hay.
Nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm tất yếu là mong muốn, hi vọng của người gửi tiền tiền trong thời gian gần đây. Bà Lê Hải Vân – người gửi tiền tại Hưng Yên cho biết: “BHTGVN đã chi trả đầy đủ cho người gửi tiền khi xảy ra đổ vỡ các QTDND nên tôi hoàn toàn yên tâm tin tưởng vào chính sách BHTG. Tuy nhiên, lượng người gửi tiền có số dư tiền gửi từ vài trăm triệu đồng đến hàng tỷ đồng trên địa bàn rất nhiều. Chính vì vậy, đề nghị Chính phủ xem xét nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm để chúng tôi yên tâm gửi tiền tại các TCTD.”
Ông Hoàng Văn Mạnh – người gửi tiền tại Vĩnh Phúc trăn trở: “Là cán bộ hưu trí, tuổi đã cao, sức khỏe yếu, số tiền tích cóp cả đời đi làm của tôi hiện được gửi tại QTDND, nhưng tôi vẫn băn khoăn khi biết hạn mức trả tiền bảo hiểm hiện nay chỉ là 75 triệu đồng/người gửi tiền. Đề nghị Chính phủ cần điều chính hạn mức này cho phù hợp.”
Có thể thấy rằng, hạn mức trả tiền bảo hiểm 75 triệu đã không còn phù hợp với thông lệ quốc tế cũng như các điều kiện kinh tế vĩ mô, những thay đổi về hoạt động ngân hàng và năng lực tài chính của BHTGVN. Việc tăng hạn mức trả tiền bảo hiểm còn là một bước đi quan trọng để hài hòa các mục tiêu và lợi ích của người gửi tiền, doanh nghiệp và xã hội, bảo đảm quyền lợi hợp pháp, củng cố lòng tin của người gửi tiền vào hệ thống ngân hàng và các TCTD, nhất là trong bối cảnh toàn ngành ngân hàng đang chung tay cùng doanh nghiệp và người dân tháo gỡ những khó khăn bởi dịch Covid-19.
