Trang Chủ
Cụ thể, theo dự thảo Luật Quản lý nợ công (sửa đổi), Điều 19 quy định Bộ Tài chính là cơ quan giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về nợ công; Điều 20 giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý Nhà nước đối với nguồn vốn ODA, vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài, làm đầu mối vận động, ký kết hiệp định khung; Điều 21 giao Ngân hàng Nhà nước chủ trì đàm phán, ký kết các điều ước quốc tế với các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế do Ngân hàng Nhà nước là cơ quan đại diện chính thức tại các tổ chức này... Vấn đề thu hút được sự quan tâm của rất nhiều Đại biểu khi thảo luận là làm thế nào để có được cơ chế phân công nhiệm vụ hiệu quả trong quản lý nợ công?
Các cơ quan đang thực hiện tốt nhiệm vụ được giao - không nên thay đổi
Phát biểu tại Hội trường Quốc hội, Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Đoàn ĐBQH Quảng Bình) tán thành quan điểm để Chính phủ thống nhất quản lý nợ công, giao Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư và Ngân hàng Nhà nước thực hiện các phần việc liên quan theo chức năng, nhiệm vụ từng cơ quan; tiếp tục giao cho Ngân hàng Nhà nước thực hiện nhiệm vụ đàm phán, ký kết Thỏa thuận vay với WB, ADB vì Ngân hàng Nhà nước đang là đại diện tại 2 tổ chức này. “Việc duy trì mô hình hiện nay sẽ giúp đảm bảo tính chuyên nghiệp về bộ máy và đại diện. Việt Nam không phải là trường hợp ngoại lệ khi giao ngân hàng trung ương chức năng đại diện và đàm phán ký kết thỏa thuận vay vốn với các tổ chức tài chính quốc tế. Ngoài ra, việc phân công do Chính phủ thực hiện là phù hợp với Luật tổ chức Chính phủ. Quốc hội sửa đổi luật phải trên cơ sở tổng kết thực tiễn, nếu có vướng mắc thì sửa, nếu phù hợp thực tiễn thì tiếp tục phát huy. Thực tế, thời gian qua có thể thấy Ngân hàng Nhà nước vẫn làm tốt nhiệm vụ này và các nhà tài trợ và Chính phủ đánh giá cao hiệu quả sử dụng vốn vay ODA của Việt Nam” – ông Cường khẳng định.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo (Đoàn ĐBQH Bắc Ninh) cũng tán đồng: “Chính phủ thống nhất quản lý nợ công và giao các Bộ ngành thực hiện nhiệm vụ, chức năng liên quan theo dự thảo là phù hợp. Đến nay chưa nên thay đổi nếu thay đổi sẽ trái với Luật Ngân hàng Nhà nước giao Ngân hàng Nhà nước là đại diện, ký kết thỏa thuận vay vốn với WB, ADB. Trên thực tế, Ngân hàng Nhà nước đang làm tốt nhiệm vụ này. Ngoài ra, dự thảo quy định Chính phủ phân công nhiệm vụ của các đơn vị liên quan trong thống nhất quản lý nợ công là phù hợp với Nghị quyết 07-NQ/TW và thẩm quyền của Chính phủ tại Luật Tổ chức Chính phủ năm 2015”.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Anh (Đoàn ĐBQH Cao Bằng) nhất trí với phân công nhiệm vụ các cơ quan trong Dự thảo Luật và cho rằng trong quá trình thực hiện việc đàm phán ký kết đại diện Chính phủ cũng như tham mưu Chính phủ ký kết các thỏa thuận về vay vốn do các cơ quan bộ ngành thực hiện đều không có ảnh hưởng gì lớn trong vấn đề nợ công. Thực tế trong quá trình chúng ta tổ chức thực hiện cũng như phân bổ nguồn vốn cho dự án đầu tư công dẫn đến không hiệu quả, thất thoát, nhiều tồn tại này khác chứ không phải do vấn đề vay vốn. Nếu bây giờ chúng ta thấy những vấn đề gì tốt rồi, chúng ta không nên thay đổi.
Không nên tập trung vào một bộ để tăng cường sự giám sát lẫn nhau giữa các bộ
Đại biểu Nguyễn Ngọc Hải (Đoàn ĐBQH Hà Giang) cũng có quan điểm không nên tập trung vào một bộ vì (i) vấn đề bất cập hiện nay không phải ở khâu đàm phán ký kết; (ii) theo quy trình, Bộ Tài chính đã và đang là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thống nhất quản lý nợ công, tham gia xuyên suốt trong tất cả các khâu, trực tiếp chủ trì các nội dung quan trọng liên quan đến nợ công, như xây dựng chiến lược nợ công, hạn mức vay vốn, chương trình quản lý nợ trung hạn, chỉ tiêu an toàn nợ công, cơ chế tài chính, xác định cơ quan vay lại, kế hoạch trả nợ v.v... Bộ Tài chính cũng là thành viên chính thức trong các cuộc đàm phán từng hiệp định vay, cụ thể do các cơ quan khác chủ trì và có tiếng nói quyết định đối với những vấn đề về tài chính như lựa chọn thời hạn vay, kỳ trả nợ và số tiền trả nợ trong từng kỳ. Kế hoạch trả đó đều được Bộ Tài chính cân đối và tổng hợp vào kế hoạch ngân sách hàng năm. Điều này đảm bảo cho Bộ Tài chính có đầy đủ mọi thông tin để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Đại biểu cũng nhấn mạnh: việc đàm phán ký kết các hiệp định vay vốn WB, ADB của Ngân hàng Nhà nước đều dựa trên các quyết định về chủ trương vay vốn, báo cáo khả thi, bao gồm cả ý kiến thẩm định của Bộ Tài chính về tác động của khoản vay với an toàn nợ công, cơ chế tài chính, phương án vay và trả nợ vốn vay, năng lực trả nợ của người vay, việc đàm phán ký kết này là khâu hoàn thiện về mặt thủ tục với nhà tài trợ WB và ADB để tiếp nhận vốn vay, không phải việc huy động vốn ngoài chủ trương kế hoạch đã được duyệt nên không phải là nguyên nhân gây khó khăn cho Bộ Tài chính trong việc giúp Chính phủ thống nhất quản lý nợ công.
Cũng với quan điểm không nên quản lý tập trung vào một bộ, Đại biểu Giàng Thị Bình (Đoàn ĐBQH Lào Cai) đánh giá: “Quy định như hiện tại là phù hợp, có kế thừa các luật liên quan. Việc quy định như vậy cũng phù hợp với thực tế thể chế của Việt Nam và trong phân công đảm bảo Chính phủ quản lý tập trung”. Đại biểu phân tích thêm: Tại Nghị quyết 07-NQ/TW của Ban chấp hành trung ương không yêu cầu phải tập trung mọi hoạt động quản lý nợ công vào một cơ quan duy nhất, mà yêu cầu các cơ quan rà soát lại chức năng, nhiệm vụ, nhằm thực hiện tốt hơn công tác quản lý và theo đó Chính phủ và các cơ quan sẽ có trách nhiệm rà soát chức năng, nhiệm vụ để tránh trùng lặp nhiệm vụ và tổ chức lại những đơn vị, cơ quan không hiệu quả. Giữ nguyên và phát huy những cơ quan đang thực hiện tốt nhiệm vụ. Qua nghiên cứu tôi thấy, Chính phủ đã bám sát tinh thần Nghị quyết 07-NQ/TW khi xây dựng dự thảo luật. Những quy định như dự thảo luật về quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan có liên quan. Theo đại biểu, phân công nhiệm vụ như trong dự thảo Luật sẽ hạn chế trong việc độc quyền, đồng thời tăng cường được sự giám sát lẫn nhau giữa các bộ, ngành trong thực thi nhiệm vụ quản lý nợ công cũng như quản lý ngân sách nhà nước.
Một số đại biểu cũng cho rằng, nếu soi chiếu kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là các quy định của IMF hay WB thì cũng không có một mô hình mẫu nào về quản lý nợ công. Tùy theo thể chế, các quốc gia có thể giao một hoặc nhiều bộ, ngành khác nhau quản lý nợ công. Do đó việc tham khảo quốc tế là cần thiết nhưng cần có sự linh hoạt, không cứng nhắc.
Đại biểu Bùi Thanh Tùng (Đoàn ĐBQH Hải Phòng) cho rằng: “Về đề xuất dồn trách nhiệm quản lý nợ công vào một bộ, cần cân nhắc tính hiệu quả vì sẽ dẫn đến nhiều thay đổi từ các văn bản pháp luật đến bộ máy, quy trình con người. Thời điểm này chưa nên có những xáo trộn về các luật liên quan, nhất là Luật Ngân hàng Nhà nước trong đó quy định Ngân hàng Nhà nước là đại diện tại WB, ADB. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước thực hiện vai trò đàm phán ký kết thỏa thuận vay vốn với WB và ADB là phù hợp. Thay vào đó cần tập trung cải thiện quy chế phối hợp giữa các đơn vị nhằm đảm bảo thông tin liên lạc đầy đủ và hiệu quả, hỗ trợ cho quá trình quản lý nợ công an toàn và hiệu quả”.
Đại biểu Nguyễn Thanh Xuân (Đoàn ĐBQH Cần Thơ) nhận định: “Nếu quy về một đầu mối trong quản lý nợ công sẽ gây ra sự xáo trộn không cần thiết”. Ông Xuân cũng lưu ý cần “Phân công nhiệm vụ giữa Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư và Ngân hàng Nhà nước một cách khoa học, chặt chẽ, không chồng chéo giữa các cơ quan của Chính phủ, đảm bảo sự giám sát lẫn nhau”.
Cũng tán thành quy định phân công nhiệm vụ các bộ ngành trong dự thảo luật, Đại biểu Hà Thị Lan (Đoàn ĐBQH Bắc Giang) cho rằng, quy định như vậy để đảm bảo ổn định trong tổ chức hoạt động và không phải điều chỉnh các luật có liên quan thực tế đã triển khai và thực hiện. Tuy nhiên, tôi cũng đề nghị bổ sung quy định làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền quyết định và các đối tượng có liên quan trong toàn bộ quy trình huy động, thẩm định, phân bổ, quản lý, sử dụng nợ công.
Trong phiên thảo luận này, hơn 2/3 số các ý kiến bày tỏ đồng tình với việc quy định nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nợ công như hiện tại, đó là: Bộ Tài chính là cơ quan giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về nợ công; Bộ Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý Nhà nước đối với nguồn vốn ODA, vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài, làm đầu mối vận động, ký kết hiệp định khung; Ngân hàng Nhà nước chủ trì đàm phán, ký kết các điều ước quốc tế với các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế.
