Xây dựng Luật BHTG là đòi hỏi cấp thiết

BHTG Việt Nam ra đời trong bối cảnh nhiều quốc gia trong khu vực châu Á thực hiện xây dựng mới hoặc cải cách hệ thống BHTG; coi đây là bước đi quan trọng nhằm thiết lập van an toàn cho hệ thống tài chính sau khủng hoảng. Từ khi thành lập và đi vào hoạt động, BHTGVN đã thực hiện giám sát từ xa 100% tổ chức tham gia BHTG, bao gồm 88 ngân hàng thương mại, 12 tổ chức tín dụng phi Ngân hàng và 1.072 quỹ tín dụng nhân dân Trung ương và cơ sở.
Tuy nhiên, với sự vận động liên tục của nền kinh tế và hệ thống tài chính ngân hàng trong hơn thập kỷ vừa qua, hiện nay chính sách BHTG đã thể hiện nhiều bất cập trong đó nổi lên một số vấn đề như hạn mức chi trả thấp, năng lực tài chính, hoạt động giám sát và đánh giá rủi ro, hỗ trợ tài chính…
Một trong những vấn đề nổi cộm hiện nay của hệ thống BHTG là mức chi trả bảo hiểm thấp. Trước đây, khi mới thành lập BHTG, hạn mức chi trả là 30 triệu đồng, đến tháng 8/2005, hạn mức nâng lên là 50 triệu đồng nhưng vẫn là thấp trong bối cảnh đồng tiền liên tục trượt giá trong những năm qua. Theo tính toán, khi đó hạn mức này tương đương 5 lần thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam. Từ năm 2005 đến nay, mức thu nhập này đã thay đổi rất nhiều (hiện khoảng 1.100 USD/năm). Hạn mức chi trả BHTG thấp sẽ làm giảm hiệu quả chính sách bảo hiểm và trên thực tế như đã phân tích, hạn mức 50 triệu đồng đã đến thời điểm cần được xem xét và điều chỉnh phù hợp với thực tế thu nhập của người dân. Đó cũng là xu thế chung của quốc tế, bởi trong khủng hoảng tài chính vừa qua , nhiều nước nâng hạn mức, thậm chí một số nước chuyển sang BHTG không giới hạn.
Một vấn đề khác đó là đã đến lúc chúng ta chi trả bảo hiểm tiền gửi cho cả khoản trượt giá cho người gửi tiền chưa? Bởi trong bối cảnh hiện tại đã xuất hiện không ít trường hợp dở khóc, dở cười: khi gửi tiền vào ngân hàng thì mua được con trâu nhưng khi rút tiền ra chỉ đủ mua được con nghé?
Theo Tổng giám đốc BHTG Việt Nam Bùi Khắc Sơn thì việc biến động giá trị đồng tiền là trách nhiệm của các cơ quan hữu quan như cơ quan điều hành chính sách tiền tệ, tài khóa. Tuy nhiên, đồng tiền có được ổn định, đảm bảo giá trị hữu hiệu thì liên quan tới bản chất sản xuất của xã hội và đất nước đó. Đối với BHTG, quan trọng nhất, Chính phủ ban hành chính sách bảo vệ người dân bằng số tiền thông qua hạn mức chi trả tiền BHTG là bao nhiêu. và  BHTG sẽ thực hiện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền
Một vẫn đề khác được xem là khá bức xúc là đến nay Việt Nam vẫn chưa có  chính sách bảo hiểm đối với tiền gửi là ngoại tệ (và vàng). Điều này đồng nghĩa với việc một bộ phận không nhỏ người gửi tiền tại các tổ chức tham gia BHTG chưa được bảo vệ lợi ích khi tổ chức tham gia BHTG bị đổ vỡ và khó thu hút được dòng ngoại hối từ kiều bào nước ngoài. Lý giải điều này, thạc sỹ Nguyễn Lĩnh Nam Phó trưởng ban Dự án hiện đại hóa ngân hàng, BHTG Việt Nam cho rằng: BHTG thực hiện chính sách của Chính phủ và trong từng giai đoạn khác nhau thì chính sách này có thể thay đổi. Chính phủ Việt Nam có chính sách nhất quán là huy động các nguồn lực của người dân, kể cả sinh sống tại Việt Nam hay sinh sống làm việc tại nước ngoài, để đóng góp xây dựng đất nước. Đây là một chính sách hoàn toàn đúng đắn và thực tế cũng chứng minh số lượng kiều hối của Việt Nam ngày càng tăng. Trên thế giới, nhiều quốc gia thực hiện bảo hiểm tiền gửi bằng ngoại tệ, thậm chí Anh quốc còn chi trả bằng nguyên tệ, tức là khi gửi tiền bằng ngoại tệ nào thì sẽ chi trả bằng ngoại tệ đó. Tuy nhiên, cũng có rất nhiều quốc gia không có bảo hiềm bằng ngoại tệ như Mỹ, Nhật Bản và Việt Nam. Lãnh đạo BHTG Việt Nam khẳng định: chúng ta đang có chính sách từng bước chuyển tiền gửi bằng ngoại tệ sang VND, bằng cách mua bán ngoại tệ theo tỷ giá thị trường. Đây là biện pháp lâu dài để ủng hộ việc phát triển kinh tế đất nước. Còn việc BHTG bằng ngoại tệ thì trước mắt chúng ta chưa cần làm và khi nào cần thiết, Chính phủ sẽ nghiên cứu, có thay đổi chính sách cụ thể.

Những bất cập như đã dẫn đòi hỏi phải có các giải pháp nâng cao hơn nữa hoạt động BHTG tại Việt Nam trong giai đoạn tới. Hiện nay, chúng ta đang dần hoàn thiện cơ sở pháp lý để tháo gỡ những nút thắt, nâng cao hơn nữa hoạt động của BHTG. Tháng 10/2010, Quốc hội đã họp và ra Nghị quyết về các văn bản pháp lệnh, luật cần xây dựng và thông qua cho năm 2011, 2012, trong đó có tiến hành nghiên cứu, xây dựng Luật BHTG. Cũng theo ông Sơn, Tổng giám đốc BHTG Việt Nam thì có 18 nguyên tắc cơ bản xây dựng hệ thống BHTG hiệu quả do Hiệp hội BHTG quốc tế rút kinh nghiệm từ 106 quốc gia có hệ thống BHTG. Những kinh nghiệm này cũng được bàn bạc, trao đổi và Quỹ Tiền tệ Thế giới IMF hay Ủy ban đảm bảo an toàn của hệ thống ngân hàng, ngân hàng thanh toán quốc tế IBS thống nhất và triển khai.
Năm nay, Thủ tướng phê duyệt chương trình đánh giá hệ thống tài chính ngân hàng quốc gia trong đó cũng có những hoạt động liên quan tới BHTG. Đòi hỏi về bộ luật này càng trở nên cấp thiết, bởi lẽ nếu có Luật này cấu trúc hệ thống tài chính, phân công, phân nhiệm rõ ràng sẽ thực hiện tốt hơn mục tiêu bảo vệ quyền lợi người dân sử dụng dịch vụ tài chính đồng thời đảm bảo sự phát triển an toàn, lành mạnh của hệ thống ngân hàng.