Trang Chủ
Ở Việt Nam, chính sách BHTG với mục tiêu bảo vệ người gửi tiền, góp phần đảm bảo an toàn lành mạnh hoạt động tài chính ngân hàng được triển khai chính thức từ năm 1999 theo Nghị định số 89/1999/NĐ-CP ngày 1/9/1999 và BHTG Việt Nam là tổ chức trực tiếp triển khai thực hiện. Từ đó đến nay, BHTGVN cùng với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và Ủy Ban giám sát tài chính quốc gia là những thành tố cấu thành trong mạng an toàn tài chính để phối hợp xử lý các sự cố có thể xảy ra và duy trì lòng tin của người gửi tiền – yếu tố quan trọng giúp đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng.
Sau gần 15 năm có mặt và triển khai, chính BHTG ở Việt Nam đã góp phần không nhỏ trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của người gửi tiền, củng cố và tạo dựng niềm tin của người dân vào hệ thống ngân hàng, hỗ trợ các tổ chức tín dụng có quy mô khác nhau trong việc huy động vốn, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế. Để thực hiện thành công nhiệm vụ tái cơ cấu ngành ngân hàng, cần thiết phối hợp nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó có giải pháp chính sách BHTG. Luật BHTG đã có hiệu lực thi hành được hơn 1 năm, song để chính sách BHTG thực sự đóng góp hiệu quả vào tiến trình tái cơ cấu, việc ban hành đồng bộ những văn bản hướng dẫn sau Luật là hết sức cần thiết để có những định hướng triển khai sớm và phù hợp. Bài viết xin đề cập đến một số vấn đề cụ thể sau:
1. Quy định về hạn mức trả tiền bảo hiểm
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 24 Luật BHTG, hạn mức trả tiền bảo hiểm do Thủ tướng chính phủ quy định theo đề nghị của NHNN trong từng thời kỳ. Quy định này thể hiện sự linh hoạt trong công tác điều hành của Chính phủ. Theo đó, việc xác định hạn mức trả tiền bảo hiểm là bao nhiêu và tần suất thay đổi hạn mức như thế nào sẽ phụ thuộc vào thực trạng của nền kinh tế qua từng giai đoạn. Hạn mức trả tiền bảo hiểm là sự khẳng định dễ nhận biết nhất về quyền lợi của người gửi tiền được đảm bảo như thế nào khi có biến cố xảy ra. Việc chi trả kịp thời, thuận tiện cho người gửi tiền sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự an tâm của dân chúng với các ngân hàng khác chưa bị đổ vỡ và có thể giảm thiểu rủi ro khủng hoảng hệ thống bất thường. Đây chính là yếu tố được người gửi tiền quan tâm nhiều nhất trong chính sách BHTG.
Thực tế cho thấy từ khi triển khai chính sách BHTG ở Việt Nam (năm 2000), hạn mức chi trả mới chỉ được điều chỉnh 01 lần duy nhất vào năm 2005 (tăng từ mức 30 triệu đồng lên 50 triệu đồng) và được duy trì cho đến nay. Đây là hạn mức theo các nhà nghiên cứu đánh giá là không còn phù hợp với tình hình Việt Nam hiện nay, nếu không nói là quá thấp.
Ngoài ra, ngành ngân hàng cũng đang thực hiện lộ trình tái cấu trúc hệ thống các TCTD. Theo thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình, năm 2013 đã xử lý được 9 ngân hàng yếu kém nhất trong toàn hệ thống. Tuy nhiên, tái cấu trúc là một quá trình kéo dài trong nhiều năm, do đó sau khi xử lý những ngân hàng yếu nhất sẽ nâng cấp lên xử lý tiếp những nhà băng mà đến thời điểm này gọi là yếu kém so với quy định hiện nay, đảm bảo rằng đến năm 2020 đề án sẽ được hoàn thiện. Như vậy, có thể thấy thời gian tới nhiều thương vụ sáp nhập, hợp nhất, mua lại các TCTD có khả năng sẽ diễn ra nhiều hơn. Việc ổn định tâm lý, giữ vững niềm tin người gửi tiền vào hệ thống ngân hàng trong giai đoạn này là vô cùng quan trọng, góp phần không nhỏ để thực hiện thành công chương trình tái cấu trúc ngành ngân hàng như mục tiêu Chính phủ đề ra. Chính vì vậy, cần sớm có hướng dẫn quy định về điều chỉnh tăng hạn mức trả tiền bảo hiểm. Trên thế giới, trong đợt khủng hoảng tài chính vừa qua, ở những quốc gia có hệ thống BHTG đều thực hiện đổi mới chính sách BHTG bằng việc nâng cao hạn mức này vì đây là yếu tố trực tiếp tác động đến quyền lợi người gửi tiền.
2. Hướng dẫn cơ chế tiếp cận, chia sẻ thông tin về tổ chức tham gia BHTG
Theo Khoản 10 Điều 13 Luật BHTG về quyền và nghĩa vụ của tổ chức BHTG quy định BHTGVN có trách nhiệm tổng hợp, phân tích và xử lý thông tin về tổ chức tham gia BHTG nhằm phát hiện và kiến nghị NHNN xử lý kịp thời những vi phạm quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng, rủi ro gây mất an toàn trong hệ thống ngân hàng. Để làm tròn nhiệm vụ này, BHTGVN cần phải có nguồn thông tin đầu vào đủ để có thể phân tích, đánh giá hoạt động của các tổ chức tham gia BHTG.
Theo quy định mới của Luật, thay vì các tổ chức tham gia BHTG phải nộp cho tổ chức BHTG các loại báo cáo thì đơn vị chỉ cung cấp thông tin về tiền gửi được bảo hiểm, các nguồn thông tin khác tổ chức BHTG sẽ tiếp cận từ dữ liệu thông tin của NHNN và NHNN có trách nhiệm cung cấp thông tin về tổ chức tham gia BHTG theo quy định của Chính phủ.
Ngày 28/6/2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 68/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật BHTG, trong đó nêu rõ nguyên tắc cung cấp thông tin giữa BHTGVN, NHNN, các loại thông tin báo cáo BHTGVN có trách nhiệm cung cấp cho NHNN và các thông tin, dữ liệu báo cáo NHNN sẽ cung cấp và cho phép tổ chức BHTG tiếp cận. Tuy nhiên, Nghị định vẫn chưa cụ thể hóa phương thức tiếp cận thông tin của BHTGVN từ NHNN cũng như với các cơ quan khác trong mạng an toàn tài chính như thế nào. Chính vì vậy, cần thiết phải ban hành cơ chế chia sẻ thông tin cụ thể hơn giữa BHTGVN, NHNN và tổ chức tham gia BHTG trong đó quy định rõ phạm vi, quyền hạn, trách nhiệm các bên trong khai thác, xử lý thông tin, loại thông tin, phương thức chia sẻ, phối hợp giữa các bên, nhất là những thông tin đột xuất liên quan đến những đơn vị đang gặp vấn đề trong hoạt động hay những đơn vị phải cơ cấu lại.
3. Xây dựng kế hoạch triển khai đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền chính sách BHTG
Theo quy định tại Khoản 14 Điều 13 Luật BHTG, BHTGVN có nhiệm vụ tổ chức tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHTG. Như vậy, với quy định mới này, tuyên truyền chính thức trở thành một trong những nghiệp vụ của hoạt động BHTG.
Không giống như các hoạt động nghiệp vụ BHTG khác, hiệu quả của hoạt động tuyên truyền chỉ được kiểm nghiệm khi tổ chức nhận tiền gửi có vấn đề hoặc xuất hiện làn sóng đổ vỡ. Khi khủng hoảng tài chính xảy ra, thông tin đầy đủ về các chức năng, nhiệm vụ của hệ thống BHTG tới công chúng thường mang lại hiệu quả cao. Vì vậy, điều quan trọng là xây dựng một chương trình tuyên truyền càng sớm càng tốt với chiến lược hoạt động dài hạn. Kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới cho thấy nội dung chính sách BHTG, chức năng, nhiệm vụ của hệ thống BHTG phải được tuyên truyền thường xuyên để tăng cường và duy trì uy tín của hệ thống ngân hàng và tổ chức BHTG đối với người gửi tiền. Khi xảy ra hoảng loạn hay đột biến rút tiền gửi, hoạt động tuyên truyền phải được đẩy mạnh với mục tiêu và phương thức tuyên truyền đặc biệt nhằm góp phần trấn an dân chúng, giải quyết những vấn đề mang tính tức thời trong từng bối cảnh.
Thực tế, công tác tuyên truyền được BHTGVN triển khai ngay từ những ngày đầu thành lập. Tuy nhiên hoạt động này chưa thực sự mang lại kết quả như mong muốn. Số người gửi tiền quan tâm và hiểu biết về chính sách BHTG chưa nhiều. Do vậy, xây dựng và triển khai chương trình tuyên truyền về chính sách BHTG một cách bài bản và chuyên nghiệp là cần thiết để chính sách BHTG thực sự đi vào cuộc sống, góp phần cùng Ngân hàng Nhà nước thực hiện thành công đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015.
Tài liệu tham khảo
1. Luật BHTG 2012;
2. Nghị định số 68/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật BHTG;
3. Nguyễn Quỳnh Hoa - Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam – Tạp chí Phát triển và Hội nhập số 14, tháng 01-02/2014;
5.http://baodientu.chinhphu.vn/Kinh-te/Han-muc-bao-hiem-tien-gui-hien-khong-con-phu-hop/185127.vgp;
6. http://vtv.vn/Tai-chinh/Han-muc-bao-hiem-tien-gui-50-trieunam-la-qua-thap/81841.vtv;
7. Nguyễn Thị Kim Oanh - Giải pháp ngăn ngừa và kiểm soát đột biến rút tiền gửi của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam – Mã số KNH 2007-11, 2008.
