Tổng hợp tình hình M&A ngân hàng Việt Nam 2013 những xu hướng M&A ngân hàng Việt Nam 2014

 1. Diễn biến tình hình M&A ngân hàng tại Việt Nam năm 2013

a. Các thương vụ M&A toàn phần

 Chú thích: Mua lại (ML), Hợp nhất (HN), Sáp nhập (SN), Chuyển giao (CG)

Trong năm 2013, số thương vụ M&A toàn bộ ngân hàng nhiều hơn so với các năm trước đó. Trong đó có một số vụ điển hình như Tổng công ty Tài chính Dầu khí (PVFC) hợp nhất với WesternBank, HDBank sáp nhập với Đại Á Bank, Tập đoàn Thiên Thanh mua lại Đại Tín. Trong tổng số 5 thương vụ, có 2 thương vụ có liên quan tới yếu tố nước ngoài là trường hợp Ngân hàng Lào Việt đã được thống nhất chuyển giao hoạt động hai chi nhánh LVB tại Việt Nam về BIDV và HDBank mua lại Công ty TNHH một thành viên Tài chính Việt-Societe Generale (SGVF).

b. Các thương vụ thoái vốn ngân hàng.

Năm 2013, chúng tôi ghi nhận được nhiều vụ thoái vốn ra khỏi ngành Ngân hàng. Các vụ thoái vốn này chủ yếu diễn ra vào quý 4/2013. Bảng tổng hợp dưới đây chỉ bao gồm những vụ giao dịch công khai, theo giới quan sát thì có thể còn nhiều hơn nữa các vụ chuyển nhượng hoặc rút vốn khỏi ngân hàng một cách âm thầm và không thuộc diện phải công bố thông tin.

Qua bảng tổng hợp trên, chúng tôi nhận thấy các thương vụ thoái vốn diễn ra theo  3 dạng chính.

· Dạng thứ nhất là các cá nhân rút vốn đầu tư ra khỏi ngân hàng, ví dụ điển hình như gia đình ông Đặng Thành Tâm rút vốn khỏi Navibank. Các thương vụ cá nhân mua, bán cổ phần ngân hàng là những thương vụ ít hoặc không công bố thông tin.

· Dạng rút vốn thứ 2 là từ các Tổng công ty ra khỏi ngân hàng hoặc từ ngân hàng này rút vốn khỏi ngân hàng khác. Các thương vụ này diễn ra trên cơ sở các Tổng công ty phải cấu trúc lại vốn theo chỉ đạo của chính phủ không đầu tư ngoài ngành. Tuy vậy, việc rút vốn cũng không đơn giản vì lý do chủ yếu là phải tìm được đối tác mua lại phần vốn của mình tại ngân hàng đó. Điển hình cho việc này là trường hợp Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) có ý định rút toàn bộ vốn tại OceanBank nhưng chưa tìm được đối tác. Tuy vậy, theo chúng tôi, đây vẫn là xu hướng chính diễn biến M&A ngân hàng trong tương lai, vì có nhiều tập đoàn, tổng công ty có kế hoạch rút vốn ra khỏi các ngân hàng.

· Dạng thứ 3 là các thương vụ thoái vốn giữa các ngân hàng, điển hình như ACB thoái vốn khỏi Kiên Long Bank và Eximbank hoặc OCBC thoái vốn khỏi VP bank. Các thương vụ như vậy làm giảm bớt vấn đề sở hữu chéo vốn rất phức tạp ở Việt Nam theo chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước.

2. Một số diễn biến M&A ngân hàng nổi bật trong năm 2013

2.1 Thương vụ giữa IFC và Maybank  với ABBANK  

Ngày 23/04/2013, tại Hà Nội, Ngân hàng TMCP An Bình (ABBANK) đã công bố phát hành cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài là Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) và Ngân hàng Maybank, sau khi hai tổ chức này thực hiện việc chuyển đổi bắt buộc trái phiếu thành cổ phiếu phổ thông ghi danh vào ngày 18/4/2013 theo hợp đồng ba bên ký kết tháng 12/2010. Với việc chuyển đổi theo hợp đồng này, IFC trở thành cổ đông lớn của ABBANK với tỷ lệ sở hữu 10% và Maybank tiếp tục sở hữu 20% vốn điều lệ. Như vậy, IFC và Maybank đã trở thành cổ đông lớn của ABBANK cùng với các tập đoàn kinh tế lớn là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Công ty Cổ phần Xuất Nhập Khẩu Tổng hợp Hà Nội (Geleximco). Theo quy định của pháp luật hiện hành, các cổ đông nước ngoài được phép sở hữu tối đa 30% vốn điều lệ của một ngân hàng Việt Nam và tại ABBANK tỉ lệ này đã chạm đỉnh. Với sự tham gia góp vốn của IFC, và phần vốn nhằm duy trì tỷ lệ sở hữu cổ phần 20% của Maybank, vốn điều lệ của ABBANK tăng từ gần 4.200 tỷ đồng lên gần 4.800 tỷ đồng.

2.2 Thương vụ WesternBank và PVFC

Ngày 12/9/2013, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có Quyết định số 2018/QĐ-NHNN về việc hợp nhất Ngân hàng TMCP Phương Tây và Tổng công ty tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam thành NH TMCP Đại Chúng (PVcombank) với mức vốn điều lệ là 9.000 tỷ đồng. Ngân hàng đảm bảo mức vốn điều lệ thực có không thấp hơn mức vốn pháp định theo quy định của pháp luật. Tổng cộng mạng lưới Pvcombank bao gồm 102 điểm giao dịch trong đó có 1 hội sở, 30 chi nhánh, 67 phòng giao dịch và 4 quỹ tiết kiệm.

Cũng theo kế hoạch hợp nhất, PVFC và Westernbank đã đưa ra lộ trình tới 4 năm để xử lý nợ xấu, giảm dần tỷ lệ này xuống 4,2% cuối năm 2012, 3,61% cuối 2013 và 3,34% vào cuối năm 2015.

2.3 Thương vụ Đại Á Bank và HD Bank

Vào cuối tháng 9, Đại hội cổ đông của hai ngân hàng Đại Á (25/9) và HDbank (28/9) đã diễn ra và đã thông qua đề án hợp nhất hai ngân hàng.  Sau khi sáp nhập DaiABank vào HDBank, ngân hàng mới vẫn lấy tên là Ngân hàng TMCP Phát triển nhà TP.HCM (HDBank), vốn điều lệ tăng từ 5.000 tỷ đồng lên 8.100 tỷ đồng (trong đó có 3.100 tỷ từ DaiA) với tổng số tài sản lên tới 77.244 tỷ đồng. Mục tiêu tài chính trong 3 năm tiếp theo sẽ tăng tổng tài sản từ 77.244.663 triệu đồng lên  92.656.913 triệu đồng năm 2014 và 111.979.427 năm 2015, tăng 20,4%.

Cùng với đó lợi nhuận trước thuế sẽ tăng từ 723.197 triệu đồng năm 2013 lên 1.001.022 triệu đồng năm 2014 và 1.302.476 triệu đồng năm 2015. Vốn điều lệ tăng từ 8.100 tỷ đồng lên 9.325 tỷ đồng năm 2015.

Việc chuyển đổi vốn cổ phần sẽ tính theo công thức cổ đông sở hữu 1 cổ phiếu của DaiABank sẽ được chuyển đổi ngang bằng 1 cổ phiếu của HDBank (trị giá 10.000 đồng/cổ phiếu). Theo đó, tất cả cổ đông hiện hữu của DaiABank sẽ trở thành cổ đông HDBank.

Ngày 23-11 tại TPHCM, Ngân hàng TMCP Phát triển TPHCM (HDBank) đã tổ chức lễ công bố hai quyết định của Ngân hàng Nhà nước về sáp nhập Ngân hàng TMCP Đại Á (DaiABank) vào HDBank và mua lại Công ty TNHH Một thành viên tài chính Việt- Societe (SGVF).

3. Nhận định xu hướng M&A cho năm 2014

Trên cơ sở tổng hợp, phân tích tình hình M&A ngân hàng trong năm 2013, chúng tôi nhận thấy rằng những xu hướng chính M&A ngân hàng trong năm 2014 sẽ diễn ra theo thứ tự ưu tiên như sau:

· Xu hướng chính cho năm 2014 sẽ là việc thoái vốn của các Tổng công ty, Tập đoàn khỏi ngân hàng;

· Các ngân hàng chủ động tìm các đối tác chiến lược ngoại mới. 

· M&A để tiếp tục xử lý những ngân hàng yếu kém

· Có khả năng một số ngân hàng lớn hợp nhất để xây dựng ngân hàng tầm cỡ khu vực theo ý tưởng của Ngân hàng Nhà nước

Dưới đây, chúng tôi liệt kê một số thương vụ có khả năng sẽ xảy ra trong tương lai

Các thương vụ có khả năng sẽ xảy ra trong tương lai

4. Vai trò của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

Kể từ năm 2011 là năm bắt đầu hợp nhất các ngân hàng Đệ Nhất, Tín Nghĩa và Sài Gòn thành NH TMCP Sài Gòn (SCB), thương vụ sáp nhập NH TMCP Nhà Hà Nội vào NH TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB) cũng như các thương vụ M&A ngân hàng trong năm 2013, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) đều đã chính thức gửi tới dân chúng nói chung và người gửi tiền nói riêng thông điệp sẽ bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền trong mọi trường hợp.

Trong năm 2013, Quỹ Tín dụng Nhân dân Cơ sở Trần Cao tại Hưng Yên phá sản do rủi ro đạo đức của ban lãnh đạo của Quỹ. BHTGVN đã tiến hành chi trả số tiền bảo hiểm tiền gửi đợt 1 là 4.940.458.900 đồng cho 172 người gửi tiền. Qua đó thực hiện đúng cam kết của BHTGVN đồng thời củng cố niềm tin của người gửi tiền đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Kết luận

Năm 2013 là một năm kinh tế Việt Nam kết thúc khó khăn, gồng mình để từng bước thoát đáy khủng hoảng và hy vọng sẽ nhích dần lên trong năm 2014 đang có những tín hiệu vĩ mô tốt ngay từ những ngày đầu năm. Những đóng góp và thành tích của ngành Ngân hàng trong năm 2013 về lãi suất, tỷ giá, dự trữ ngoại hối là những nhân tố cực kỳ quan trọng tạo ra ổn định kinh tế vĩ mô cho toàn bộ nền kinh tế. Bước sang năm mới 2014, chúng ta tin tưởng rằng Ban lãnh đạo NHNN tiếp tục duy trì những nhân tố tích cực nói trên, đồng thời tiếp tục thực hiện thành công Đề án 254 tái cơ cấu hệ thống ngân hàng nhằm tạo ra một hệ thống tài chính – ngân hàng ổn định, từng bước vững mạnh hơn, đóng góp hiệu quả vào sự phát triển của kinh tế Việt Nam trong năm Giáp Ngọ.