Sửa Luật BHTG - đồng bộ cơ sở pháp lý để bảo vệ người gửi tiền và tham gia tái cơ cấu TCTD

Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào trung tuần tháng 3/2023, liên quan đến xử lý các TCTD yếu kém, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã lưu ý việc cần sớm sửa đổi đồng bộ Luật Các TCTD và Luật BHTG. Nếu chưa thể sửa ngay Luật Các TCTD, cần phải sửa Luật BHTG, làm cơ sở để sửa Luật Các TCTD.

Trước đó, tại Chỉ thị số 06/CT-TTg ngày 12/3/2019 về tăng cường giải pháp nhằm đảm bảo an toàn hoạt động, củng cố vững chắc hệ thống QTDND, Thủ tướng đã chỉ đạo chủ trương nghiên cứu đề xuất việc sửa đổi Luật BHTG để sử dụng nguồn tiền kết dư phí BHTG xử lý các TCTD yếu kém.  

Tại Quyết định số 1382/QĐ-NHNN ngày 2/8/2022 của NHNN về việc ban hành Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng triển khai thực hiện Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025, được quy định tại Quyết định số 689/QĐ-TTg ngày 8/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025", có nêu rõ quan điểm: “Nghiên cứu sửa đổi Luật BHTG để sử dụng nguồn kết dư phí BHTG xử lý QTDND yếu kém”.

Trong Báo cáo số 302 /BC-NHNN ngày 19/9/2022, đánh giá tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 và tình hình triển khai Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội; Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 gửi đến Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, NHNN cho biết “Sửa Luật BHTG là một trong những nhiệm vụ quan trọng thời gian tới nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng”. 

Như vậy có thể thấy, sửa đổi, bổ sung Luật BHTG là chủ trương xuyên suốt của Quốc hội, Chính phủ, NHNN thời gian qua, cũng là nhiệm vụ quan trọng BHTGVN được giao, trong đó chủ yếu tập trung vào mục tiêu hỗ trợ TCTD kiểm soát đặc biệt có thể phục hồi, trở lại hoạt động bình thường. 

Bên cạnh đó, BHTGVN cũng trực tiếp tham gia sâu hơn vào quá trình tái cơ cấu QTDND như: tham gia Ban kiểm soát đặc biệt đối với QTDND, tham gia ý kiến đối với phương án phục hồi QTDND được kiểm soát đặc biệt; tham gia xây dựng phương án phá sản, xử lý/thanh lý tài sản theo quy định của pháp luật.

Đây cũng là trọng trách lớn BHTGVN đang từng bước triển khai nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền; góp phần hữu tích cực vào đảm bảo an toàn và tham gia tái cơ cấu hệ thống các TCTD yếu kém. 

Theo thông tin từ BHTGVN, hiện tổ chức này đã cơ bản hoàn thiện đề xuất các nội dung dự kiến trong Luật sửa đổi, bổ sung Luật BHTG, trong đó, tập trung vào các vấn đề chính, bao gồm: Nâng cao năng lực tài chính, hoạt động của tổ chức BHTG; bổ sung quyền và nghĩa vụ của tổ chức BHTG; hoàn thiện quy định pháp luật để BHTGVN tham gia có hiệu quả hơn vào quá trình tái cơ cấu TCTD; hoàn thiện quy định về trả tiền bảo hiểm. Cụ thể:

Về nâng cao năng lực tài chính, BHTGVN cho biết sẽ nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật có liên quan, đảm bảo đầy đủ cơ sở pháp luật nhằm: 

Tăng vốn điều lệ cho tổ chức BHTG lên 10.000 tỷ đồng vào năm 2025 và lên 15.000 tỷ đồng vào năm 2030 từ nguồn tự tích lũy và các nguồn vốn hợp pháp khác nhằm đảm bảo năng lực tài chính của tổ chức BHTG, khẳng định cam kết của Nhà nước và nâng cao niềm tin của người gửi tiền đối với chính sách BHTG, đảm bảo nguồn lực triển khai hiệu quả hoạt động BHTG. 

Tăng cường năng lực tài chính thông qua việc đa dạng hóa hình thức và danh mục đầu tư; bổ sung hình thức vay từ NHNN trong trường hợp nguồn vốn của tổ chức BHTG không đủ để trả tiền bảo hiểm. 

Nghiên cứu bổ sung danh mục đầu tư gồm: Mua và bán trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh; Gửi tiền tại ngân hàng thương mại có chất lượng hoạt động tốt; Mua và bán trái phiếu, kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi do các ngân hàng thương mại có chất lượng hoạt động tốt phát hành;

Xây dựng Đề án tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ trong trường hợp nguồn vốn của tổ chức BHTG tạm thời không đủ để trả tiền bảo hiểm.

Nghiên cứu thực hiện, bổ sung danh mục đầu tư mua, bán trái phiếu chính quyền địa phương theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý nợ công, các văn bản hướng dẫn và được xếp hạng tín nhiệm cao đối với giai đoạn 2025-2030.

Đối với nội dung bổ sung quyền và nghĩa vụ của tổ chức BHTG, BHTGVN cho rằng, bổ sung quyền và nghĩa vụ của BHTGVN nhằm xác định rõ vị thế và vai trò của tổ chức, giúp bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của các TCTD, bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng.

Do đó, cần bổ sung quyền và nghĩa vụ của tổ chức BHTG theo hướng nâng cao vai trò, năng lực của tổ chức trong: Tham gia tái cơ cấu đối với các TCTD yếu kém; Phối hợp với NHNN kiểm tra, giám sát tổ chức tham gia BHTG theo phạm vi, nội dung, thời hạn do NHNN quyết định; Cử người tham gia xử lý TCTD được KSĐB phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của BHTGVN theo yêu cầu của NHNN; Tuyên truyền về hoạt động của tổ chức BHTG; Đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về BHTG đối với tổ chức, cá nhân có liên quan đến chính sách BHTG. 

Hoàn thiện quy định pháp luật để BHTGVN tham gia sâu hơn vào quá trình tái cơ cấu TCTD, BHTGVN cho biết sẽ đề xuất bổ sung quyền, nghĩa vụ của BHTGVN trong phối hợp với Ban KSĐB đánh giá tính khả thi của phương án chuyển giao bắt buộc, sáp nhập, hợp nhất, chuyển nhượng toàn bộ cổ phần, phần vốn góp; thực hiện biện pháp hỗ trợ, đặc biệt là về tài chính theo quyết định của cấp có thẩm quyền đối với tổ chức tham gia hỗ trợ thực hiện phương án tái cơ cấu. 

Trong trường hợp BHTGVN tham gia vào phương án phá sản đối với TCTD, cần bổ sung quy định để BHTGVN phối hợp với Ban KSĐB thực hiện kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện phương án phá sản đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Bên cạnh đó, bổ sung quy định cụ thể về việc BHTGVN quản lý, sử dụng, xử lý tài sản trong quá trình thực hiện các biện pháp hỗ trợ khi tham gia cơ cấu lại các TCTD được KSĐB theo quy định của pháp luật.

Về quy định trả tiền bảo hiểm, BHTGVN hiện đang nghiên cứu các nội dung nhằm đảm bảo ngăn chặn tình trạng trục lợi BHTG, trách nhiệm phối hợp giữa tổ chức BHTG và các cơ quan liên quan; tạo hành lang pháp lý để tổ chức BHTG tham gia thanh lý tài sản của tổ chức tham gia BHTG nhằm tối đa hóa giá trị thu hồi. 

Đồng thời, xây dựng kế hoạch dự phòng và diễn tập chi trả cho từng loại hình tổ chức tham gia BHTG; xây dựng sổ tay chi trả đối với từng loại hình tổ chức tham gia BHTG nhằm chuẩn hóa quy trình chi trả, đa dạng hóa các hình thức chi trả, áp dụng công nghệ thông tin vào quá trình chi trả nhằm rút ngắn thời gian chi trả thực tế.

Với những chủ trương, quan điểm của Quốc hội, Chính phủ và NHNN trong hoàn thiện cơ sở pháp lý về hoạt động BHTG nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền, góp phần từng bước lành mạnh hóa hệ thống các TCTD, sớm sửa đổi, bổ sung Luật BHTG trong ngắn hạn là yêu cầu cần thiết để tạo cơ sở cho BHTGVN triển khai nhiệm vụ, đặc biệt là tham gia có hiệu quả hơn vào quá trình tái cơ cấu các TCTD yếu kém trong thời gian tới.