Quy chế về phí BHTG - Một số nội dung mới và cần lưu ý

Cuối năm 2019, sau quá trình dài nghiên cứu và xây dựng, BHTGVN đã ban hành Quy chế về phí BHTG kèm theo Quyết định số 1116/QĐ-BHTG ngày 04/12/2019 và Hướng dẫn thực hiện Quy chế về phí BHTG số 1666/HD-BHTG ngày 25/12/2019. Đây là hHĐây là hai văn bản đặc biệt quan trọng (này -– có hiệu lực thi hành từ ngày 01/03/2020), tạo làm cơ sở cho việc thực hiện tính, nộp phí BHTG đối tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi (TCTGBHTG) và tính, thu phí BHTG đối với BHTGVN. Hai văn bản này đều có có hiệu lực thi hành từ ngày 01/03/2020.

Quy chế về phí BHTG hướng dẫn các TCTGBHTG tổ chức tham gia BHTG và BHTGVN các nội dung cơ bản trong việc tính, nộp và thu phí BHTG. Các nội dung này được hướng dẫn cụ thể, rõ ràng và ít thay đổi, đã được điều chỉnh tại các văn bản quy phạm pháp luật về BHTG như Luật BHTG; Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD; Nghị định 68/2013/NĐ-CP; Thông tư 24/2014/TT-NHNN; Thông tư 11/2019/TT-NHNN và các văn bản quy phạm pháp luật khác. Hướng dẫn thực hiện Quy chế về phí BHTG hướng dẫn cụ thể, chi tiết về quy trình, tác nghiệp, hồ sơ, thủ tục về nghiệp vụ quản lý thu phí BHTG trong nội bộ BHTGVN và có thể được linh hoạt bổ sung, chỉnh sửa phù hợp với thực tế phát sinh.

Về cơ bản, hai văn bản này hệ thống hóa lại các quy định về phí BHTG, kế thừa các nội dung đã hướng dẫn trước đây vẫn còn phù hợp vẫn còn phù hợp; chỉnh sửa, bổ sung các nội dung còn thiếu, chưa rõ ràng, còn bất cập, để phù hợp với cơ sở pháp lý mới và kinh nghiệm thực tế rút ra qua 20 năm triển khai công tác thu phí BHTG để, qua đó giúp tổ chức tham gia và kinh nghiệm thực tế rút ra qua 20 năm, để TCTGBHTG và BHTGVN cùng chủ động thực hiện dễ dàng, và thuận lợi.

Một số nội dung mới và cần lưu ý:

1. Về Trách nhiệm của tổ chức tham gia TCTGBHTG và BHTGVN về phí BHTG

Nội dung này, Ttừ khi thành lập BHTGVN đến nay, tổ chức tham gia TCTGBHTG và BHTGVN đã đồng thuận và thực hiện rất tốt nội dung này. Trong đó, tổ chức tham gia TCTGBHTG và BHTGVN cùng có trách nhiệm trong việc tính, nộp, thu phí BHTG đầy đủ và đúng quy định;. T tuy nhiên, điều này lại chưa được đưa vào văn bản hướng dẫn của BHTGVN trước đây.

Theoại Quy chế về phí BHTG kèm theo Quyết định số 1116/QĐ-BHTG ngày 04/12/2019 nêu rõ, trách nhiệm về phí BHTG của TCTGBHTG tổ chức tham gia BHTG (Điều 4) và trách nhiệm của BHTGVN (Điều 5) được nêu rõ ràng. Lý giải điều nàyCụ thể, để nộp phí BHTG, tổ chức tham gia TCTGBHTG phải tính và nộp vì ngoài trách nhiệm theo quy định của pháp luật thì để đảm bảo quyền lợi của chính mình trong việc nộp đúng đối tượng, đúng số tiền và chủ động; đ. Để thu phí BHTG, BHTGVN phải tính và thu vì ngoài trách nhiệm theo quy định của pháp luật thì phải đảm bảo cho quyền lợi của người gửi tiền và thu đúng đối tượng, đúng số tiền và chủ động.

2. Về Tiền gửi được bảo hiểm; , tiền gửi không được bảo hiểm

Ngoài những quy định rất rõ ràng trong Luật BHTG và bổ sung tại Nghị định 68/2013/NĐ-CP (trái phiếu thuộc tiền gửi được bảo hiểm <Điều 13>, tiền gửi tiết kiệm bắt buộc theo quy định của tổ chức tài chính vi mô không phải tham gia BHTG <Điều 4>), thì trong thực tế triển khai có những loại tiền gửi chưa được quy định và hướng dẫn cụ thể như các hình thức tiền gửi khác theo quy định của Luật Các TCTD. Thực tế, các TCTGBHTG tổ chức tham gia BHTG là ngân hàng đã và đang phát sinh các loại tiền gửi khác, các sản phẩm tiền gửi mới chưa được làm rõ. Trong khi đó, BHTGVN không có thẩm quyền quy định loại tiền nào, đối tượng nào được hay không được BHTG.

Do đó, để tạo thuận lợi trong việc triển khai và không phải bổ sung, chỉnh sửa Quy chế khi có phát sinh, BHTGVN đã nêu rõ trong Quy chế (Điều 7, 8) việc thực hiện quy định, hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong từng thời kỳ đối với tiền gửi được bảo hiểm và tiền gửi cá nhân khác không được bảo hiểm.

Như vậy, mỗi khi phát sinh, NHNN sẽ quy định, hướng dẫn hoặc BHTGVN phải báo cáo, xin ý kiến NHNN đối với các loại đối tượng, sản phẩm tiền gửi mới, đặc thù để có căn cứ để tổ chức tham gia TCTGBHTG và BHTGVN cùng thực hiện.

3. Về việc cung cấp thông tin về tiền gửi được bảo hiểm và duy trì thông tin về tính, và nộp phí BHTG

Việc các tổ chức tham gia TCTGBHTG cung cấp thông tin về tiền gửi được bảo hiểm cho BHTGVN (Điều 13) đã tạo thuận lợi hơn so với các quy định trước đây. Quy chế đã quy định thời hạn gửi báo cáo vào ngày 15 tháng đầu tiên của quý thu phí đồng thời cũng quy định đơn vị tiền tệ là đơn vị đồng để thống nhất, phù hợp với Quy chế thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm và các quy định gửi báo cáo của NHNN, đảm bảo thống nhất, thuận lợi trong quá trình lập, gửi, nhận báo cáo qua hệ thống phần mềm.

Các tổ chức tham gia TCTGBHTG duy trì, lưu trữ thông tin về tiền gửi được bảo hiểm, thông tin tính và nộp phí BHTG; các tài liệu liên quan tại tổ chức tham gia TCTGBHTG để phục vụ công tác kiểm tra của BHTGVN về phí BHTG và phục vụ cho chi trả tiền bảo hiểm khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm, nhằm bảo tốt vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền (Điều 16).

4. Về việc tTính, nộp và thu phí BHTG

Theo Quy chế, việc tính và nộp phí BHTG của tổ chức tham gia TCTGBHTG (Mục 5); tính và thu phí BHTG của BHTGVN (Mục 6) về cơ bản vẫn thực hiện như trước đây nhưng cụ thể và rõ ràng hơn. Tổ chức tham gia TCTGBHTG chủ động tính và nộp phí trước, BHTGVN rà soát sau khi có thông tin chính xác từ tổ chức tham gia TCTGBHTG. Việc này, sẽ đảm bảo cho việc nộp và thu phí BHTG của cả hai bên đúng, đủ và kịp thời theo quy định, hạn chế tối đa việc nộp và thu thừa, thiếu phí BHTG dẫn đến BHTGVN phải thoái thu, truy thu và đặc biệt là hạn chế tối đa phát sinh tiền phạt mà cả hai bên đều không mong muốn.

5. Việc thông báo về phí BHTG

Quy chế về phí BHTG đưa ra nội dung mới là thông báo về phí BHTG (Điều 19), nội dung chính như sau:

Một là, Thông thông báo trong kỳ thu phí (Thông báo quý) chỉ áp dụng đối với các TCTGBHTG trong trường hợp có sự sai lệch giữa số liệu tính toán của BHTGVN và TCTGBHTG dẫn đến phải xử lý.

Hai là, Thông thông báo vào thời điểm cuối năm (Thông báo năm). Định kỳ cuối năm, BHTGVN sẽ thông báo cho tất cả các tổ chức tham gia TCTGBHTG về tình hình nộp phí BHTG trong cả năm. Đây không phải là bản quyết toán phí BHTG (vì định kỳ hoặc đột xuất, BHTGVN thực hiện kiểm tra tại chỗ theo quy định đối với tổ chức tham gia TCTGBHTG để xác định chính xác số phí phải nộp, đã nộp, số phí nộp thừa hoặc nộp thiếu... (Điều 23), mà chỉ là thông báo tình hình nộp phí BHTG theo số liệu tổng hợp cả năm để TCTGBHTG có được thông tin tổng hợp về tình hình nộp phí BHTG và. Đây và có thể được coi là chứng từ để lưu trữ từ phía BHTGVN.

Đáng chú ý, để thực hiện tốt nội dung này, cán bộ nghiệp vụ của BHTGVN sẽ phải nỗ lực nhiều hơn do khối lượng công việc tăng thêm, đặc biệt là vào thời điểm cuối năm.

Để thực hiện được tốt nội dung này, cán bộ nghiệp vụ của BHTGVN sẽ phải nỗ lực nhiều hơn do khối lượng công việc tăng thêm, đặc biệt là vào thời điểm cuối năm.

6. Về xử lý thừa, thiếu và nộp chậm phí BHTG

Quy chế về phí BHTG có điểm mới, đó là là quy định rõ ràng việc từng nội dung là xử lý thừa, thiếu và nộp chậm phí BHTG trong kỳ thu phí (Điều 20); và thông qua kiểm tra của BHTGVN (Điều 21).

Theo đó, quy định rõ việc xử lý cụ thể đối với trường hợp nộp thừa,; trường hợp nộp thiếu, nộp chậm phí BHTG. Đồng thời, lưu ý đối với trường hợp vi phạm hành chính về BHTG (kể cả BHTGVN và tổ chức tham gia TCTGBHTG), thì bị xử lý theo quy định của pháp luật về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng (quy định hiện hành là Nghị định 88/2019/NĐ-CP). Quy chế cũng nêu rõ trong kiểm tra, trường hợp phát hiện các nội dung liên quan khác đến phí BHTG mà tổ chức tham gia TCTGBHTG thực hiện không đúng quy định của pháp luật, BHTGVN kết luận xử lý hoặc kiến nghị Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.

Tại VB văn bản Hướng dẫn thực hiện Quy chế, nội dung này được hướng dẫn đặc biệt rõ ràng, cụ thể để nội bộ BHTGVN thực hiện và phối hợp tổ chức tham gia TCTGBHTG thực hiện. Theo đó,: hướng dẫn hồ sơ, thủ tục, trình tự xử lý thừa, thiếu, nộp chậm phí BHTG trong kỳ thu phí (Mục 3a) và theo Kết luận kiểm tra (Mục 3b).... Trong đó, hướng dẫn rạch ròi đối với TCTGBHTG do Trụ sở chính BHTGVN và do Chi nhánh trực tiếp thu phí; trong đó lại phân định cụ thể đối với trường hợp nộp thừa, trường hợp nộp thiếu, nộp chậm phí BHTG. Cùng nội dung này, VB Hướng dẫn đã tạo điều kiện để chủ động thực hiện trong phạm vi quy định cho Lãnh đạo BHTGVN và Chi nhánh trong xử lý thừa, thiếu, nộp chậm phí BHTG (Mục 4) do Trụ sở chính BHTGVN và Chi nhánh trực tiếp thu phí đối với TCTGBHTG.

7. Về miễn nộp phí đối với tổ chức tham gia TCTGBHTG được kiểm soát đặc biệt (KSĐB)

Đây là một nội dung mới được quy định tại Luật Sửa sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD, có hiệu lực từ ngày 15/01/2018. Nội dung này BHTGVN đã có hướng dẫn cụ thể bằng văn bản riêng. Tuy nhiên, để đồng bộ và tránh phải tra cứu nhiều văn bản trong thực hiện, nội dung này được đưa vào Quy chế (Khoản 2 Điều 12 và phụ lục 03) để các tổ chức tham gia TCTGBHTG khi được KSĐB triển khai thuận lợi hơn.

Theo đó, tổ chức tham gia TCTGBHTG được miễn nộp phí BHTG từ ngày Quyết định KSĐB có hiệu lực đến ngày Quyết định chấm dứt KSĐB có hiệu lực. Bên cạnh đó, quy chế còn hướng dẫn cụ thể về việc tính và nộp phí BHTG kỳ cuối trước khi được miễn nộp phí; tính và nộp phí BHTG sau khi có quyết định chấm dứt KSĐB; việc cung cấp thông tin trong thời gian được KSĐB để BHTGVN có cơ sở báo cáo NHNN và cơ quan có thẩm quyền.

Để thực hiện tốt nội dung này, VB văn bản Hướng dẫn thực hiện Quy chế hướng dẫn cụ thể, chi tiết hơn nữa hồ sơ, thủ tục, trình tự thực hiện miễn nộp phí BHTG đối với tổ chức tham gia TCTGBHTG được KSĐB (Muc Mục 5) . Trong đó, hướng dẫn cụ thể đối với TCTGBHTG được KSĐB do Trụ sở chính BHTGVN trực tiếp thu phí và Chi nhánh trực tiếp thu phí để chủ động thực hiện và phối hợp với TCTGBHTG khi được KSĐB thực hiện.

8. Về phân cấp quản lý thu phí BHTG

Quy chế quy định rõ BHTGVN quản lý thu phí BHTG thống nhất trong toàn hệ thống. Trụ sở chính, Chi nhánh BHTG khu vựcVN thực hiện quản lý thu phí theo nội dung quy định trong Quy chế về phí đối với tổ chức tham gia TCTGBHTG theo quy định của BHTGVN về phân công, ủy quyền quản lý tổ chức tham gia TCTGBHTG, quản lý địa bàn. Đồng thời

Bên cạnh đó, quy chế cũng phân công các đơn vị thuộc BHTGVN trực tiếp thu phí BHTG đối với các tổ chức tham gia TCTGBHTG: Trụ sở chính trực tiếp thu phí đối với NHTM, Chi nhánh NH nước ngoài và NHHTX; Chi nhánh trực tiếp thu phí đối với QTDND, TCTCVM thuộc địa bàn được phân công, ủy quyền quản lý. (Điều 22)

Nội dung này là cơ sở quan trọng để tổ chức tham gia TCTGBHTG và BHTGVN thực hiện theo đầu mối cụ thể trong việc nộp, thu phí BHTG và giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan. Đặc biệt, là cơ sở để Tồng Tổng giám đốc BHTGVN hướng dẫn thực hiện Quy chế, trong đó hướng dẫnbao gồm hồ sơ, thủ tục, trình tự thực hiện và trách nhiệm của đơn vị, cá nhân thuộc BHTGVN trong quản lý thu phí BHTG.

9. Về Giải quyết vương mắc, khiếu nại, tố cáo về phí BHTG

Từ khi thành lập đến nay, mới chỉ phát sinh một số vướng mắc từ tổ chức tham gia TCTGBHTG, chủ yếu là các sản phẩm tiền gửi mới chưa được quy định rõ trong Luật BHTG và các văn bản hướng dẫn dưới Luật BHTG. Đó là, tiền gửi được bảo hiểm hay không được bảo hiểm. Khi phát sinh, BHTGVN báo cáo, xin ý kiến NHNN và đã có văn bản kịp thời phúc đáp làm cơ sở để tổ chức tham gia TCTGBHTG thực hiện tính, nộp phí; BHTGVN tính, thu phí BHTG.

Về khiếu nại, tố cáo liên quan đến phí BHTG (Điều 24), mặc dù chưa phát sinh, nhưng . Tuy nhiên, rất cần thiết phải đưa vào để nội dung giải quyết vương mắc, khiếu nại, tố cáo về phí BHTG (Điều 24) làm cơ sở để tổ chức tham gia TCTGBHTG và BHTGVN thực hiện khi phát sinh(trong trường hợp xảy ra). Đây là nội dung mới, được đưa vào Quy chế về phí BHTG.