Trang Chủ
Nguyên tắc 6 trong bộ 18 nguyên tắc phát triển hiệu quả tổ chức BHTG theo khuyến nghị của Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi quốc tế (IADI) là cần phải xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ và chia sẻ thông tin định kỳ cụ thể giữa tổ chức BHTG và các thành viên mạng an toàn tài chính. Các thông tin này phải chính xác và kịp thời (có thể bảo mật khi cần thiết) và chia sẻ thông tin phải được chính thức hóa. Thực tiễn cho thấy, một số quốc gia có cơ chế cung cấp, chia sẻ thông tin rõ ràng, khả thi giữa tổ chức BHTG với các cơ quan hữu quan và đã rất thành công trong việc bảo vệ người gửi tiền thông qua việc thực hiện chức năng giám sát rủi ro, chi trả BHTG kịp thời, xử lý đỗ vỡ êm thấm.
Tại Đài Loan, Luật Bảo hiểm tiền gửi quy định: khi BHTG Đài Loan (CDIC) cần thu thập và phân tích thông tin tài chính hoặc thông tin hoạt động của một tổ chức tham gia BHTG, để kiểm soát rủi ro bảo hiểm, CDIC có thể thu thập những thông tin này qua cơ chế chia sẻ thông tin chính thức giữa các cơ quan có thẩm quyền, cơ quan có thẩm quyền cấp trung ương trong lĩnh vực tài chính nông nghiệp, Ngân hàng trung ương Đài Loan và CDIC. Nếu không có đủ các thông tin cần thiết, CDIC có thể trực tiếp yêu cầu các tổ chức tham gia BHTG cung cấp thông tin bổ sung chính xác.
Luật BHTG Malaysia quy định rõ việc phối hợp hoạt động và chia sẻ thông tin giữa BHTG (MDIC) và Ngân hàng trung ương Malaysia. MDIC có quyền truy cập các báo cáo kiểm tra, xếp loại giám sát và các thông tin liên quan khác của Ngân hàng trung ương, có quyền đề nghị NHTW kiểm tra tổ chức tham gia BHTG trong trường hợp cần thiết…Đây là cơ sở pháp lý quan trọng, rõ ràng cho hoạt động phối hợp và chia sẻ thông tin hiệu quả giữa MDIC và NHTW Malaysia.
Hàn Quốc là một trong những quốc gia thành công đối với việc ngăn chặn tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng thông qua việc giám sát rủi ro, giải quyết ngân hàng đổ vỡ và nợ xấu của các tổ chức tham gia BHTG. Luật BHTG Hàn Quốc quy định các tổ chức tham gia BHTG và Cơ quan giám sát dịch vụ tài chính (FSS) cung cấp số liệu cho BHTG Hàn quốc (KDIC), Thủ tướng ban hành cơ chế chia sẻ thông tin 100% giữa KDIC với Ngân hàng trung ương, Bộ tài chính và chiến lược, Ủy ban giám sát tài chính (FSC) và FSS qua hình thức tổ chức hội nghị về tài chính và kinh tế vĩ mô hàng quý. KDIC còn được quyền tiếp cận thông tin về mọi vấn đề của FSC. Với cơ chế chia sẻ thông tin được thực hiện nhịp nhàng giữa các thành viên khác trong mạng an toàn tài chính quốc gia và mạng lưới các nhà hoạch định chính sách, giới học giả, truyền thông… để có nguồn thông tin chính thống, đa dạng nhằm tăng cường tính triệt để và hiệu quả của hoạt động phát hiện, giám sát và xử lý rủi ro. Tại Việt Nam, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) được Chính phủ thiết lập từ năm 1999 và là tổ chức duy nhất triển khai chính sách BHTG tại Việt Nam để người gửi tiền yên tâm rằng đã có một tổ chức độc lập chính thức đứng ra bảo vệ quyền lợi cho người gửi tiền. Thông tin đầu vào cho hoạt động của BHTGVN được quy định tại Điều 11 và Điều 13 của Nghị định 89/1999/NĐ-CP ngày 1/9/1999 của Chính phủ về BHTG: tổ chức tham gia BHTG có trách nhiệm nộp cho tổ chức BHTG các loại báo cáo theo quy định, và Thanh tra Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm cung cấp kết quả thanh tra, giám sát các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi. Như vậy, thông tin đầu vào cho BHTGVN từ hai nguồn chủ yếu: Nguồn thông tin trực tiếp từ các tổ chức tham gia BHTG gồm các loại báo cáo tài chính, báo cáo thống kê, báo cáo theo yêu cầu của BHTGVN và các loại báo cáo khác và nguồn thông tin từ sự chia sẻ, trao đổi với Ngân hàng Nhà nước.
Với quy định này, BHTGVN đã rất nỗ lực chủ động tiếp cận nguồn thông tin từ Ngân hàng Nhà nước bằng phương pháp tương đối thủ công -. Đồng thời xét thấy, việc tiếp cận thông tin trực tiếp từ tổ chức tham gia BHTG có ý nghĩa quan trọng vì tạo điều kiện để tổ chức BHTG phân tích đánh giá tình hình một cách khách quan, chủ động và kịp thời bảo vệ người gửi tiền, BHTGVN đã tích cực nâng cao hiệu quả tiếp nhận thông tin, báo cáo từ các tổ chức tham gia BHTG như: gửi văn bản hướng dẫn, thường xuyên liên lạc, đôn đốc, nhắc nhở các tổ chức tham gia BHTG,. Đặc biệt, từ năm 2007, BHTGVN đã xây dựng và triển khai thí điểm Đề án hỗ trợ truyền tin cho các TCTG BHTG gửi báo cáo điện tử cho BHTGVN qua đường truyền internet nhất là đối với hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở. Mặt khác, BHTGVN đã tích cực tham gia Dự án hệ thống thông tin quản lý và hiện đại hóa ngân hàng (dự án FSMIMS) đúng kế hoạch để có thể xây dựng hệ thống công nghệ thông tin tập trung, tích hợp…
Trên tinh thần tiếp tục kế thừa những ưu điểm của pháp luật trước đây về BHTG cũng như đểphù hợp hơn với thông lệ quốc tế, Luật Bảo hiểm tiền gửi đã được thông qua tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII ngày 18/6/2012 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2013. Theo đó, điều 11 khoản 5 Luật BHTG đã quy định về việc cung cấp thông tin như sau: Người được BHTG có nghĩa vụ cung cấp đầy đủ, trung thực thông tin về tiền gửi theo yêu cầu của tổ chức BHTG khi thực hiện thủ tục trả tiền bảo hiểm.
Điều 12 khoản 6 quy định tổ chức tham gia BHTG cung cấp thông tin về tiền gửi được bảo hiểm cho tổ chức BHTG theo định kỳ theo yêu cầu của tổ chức BHTG.
Điều 13 khoản 5 quy định tổ chức BHTG yêu cầu tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi cung cấp thông tin về tiền gửi được bảo hiểm.
Điều 33 quy định tổ chức BHTG có trách nhiệm báo cáo thông tin về việc chấp hành quy định pháp luật về BHTG của tổ chức tham gia BHTG, việc chi trả tiền bảo hiểm đối với người được bảo hiểm, kết quả thực hiện nhiệm vụ theo định kỳ hoặc đột xuất theo yêu cầu của NHNN Việt Nam;và công bố thông tin về việc thu hồi Chứng nhận BHTG và các phương án trả tiền cho người được bảo hiểm.
Điều 34 quy định tổ chức BHTG được phép tiếp cận dữ liệu thông tin của NHNN Việt Nam về tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi để thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Luật đồng thời Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có trách nhiệm để tổ chức BHTG tiếp cận dữ liệu thông tin về tổ chức tham gia BHTG theo quy định của Chính phủ.
Như vậy, Luật đã quy định rõ việc cung cấp thông tin từ tổ chức tham gia BHTG đối với BHTGVN phục vụ công tác thu tính phí BHTG đồng hạng, một phần trong quy trình chi trả tiền được bảo hiểm, xây dựng thống kê về dữ liệu tiền gửi được bảo hiểm phục vụ công tác nghiên cứu… Song việc tiếp nhận thông tin để bảo vệ người gửi tiền qua thực hiện chức năng khác quy định tại điều 13 Luật BHTG như: Tổng hợp, phân tích và xử lý thông tin về tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi nhằm phát hiện và kiến nghị NHNN Việt Nam xử lý kịp thời những vi phạm quy định về an toàn hoạt động ngân hàng, rủi ro gây mất an toàn trong hệ thống ngân hàng; Tham gia vào quá trình kiểm soát đặc biệt đối với tổ chức tham gia BHTG theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; tham gia quản lý, thanh lý tài sản của tổ chức tham gia BHTG theo quy định của Chính phủ thì Luật mới chỉ đề cập chung nghĩa vụ, trách nhiệm mang tính nguyên tắc mà chưa quy định cụ thể, chi tiết loại thông tin, dữ liệu, hình thức cung cấp, phương thức chia sẻ, phối hợp giữa tổ chức BHTG và các cơ quan hữu quan khác.
Ngày 28 tháng 6 năm 2013, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã ký ban hành Nghị định số 68/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Bảo hiểm tiền gửi sẽ có hiệu lực từ ngày 19/8/2013, theo đó từ điều 8 đến điều 10 của Nghị định đã nêu rõ nguyên tắc cung cấp thông tin giữa tổ chức BHTG và Ngân hàng nhà nước, các loại thông tin, báo cáo mà tổ chức BHTG có trách nhiệm cung cấp cho Ngân hàng Nhà nước và các thông tin, dữ liệu, báo cáo mà Ngân hàng Nhà nước sẽ cung cấp và cho phép tổ chức BHTG tiếp cận nhưng vẫn chưa quy định rõ phương thức tiếp cận thông tin của tổ chức BHTG từ Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan khác trong mạng lưới an toàn tài chính.
Có thể nói, sự ra đời của Luật BHTG đã góp phần đảm bảo quyền lợi người gửi tiền và duy trì hoạt động an toàn, lành mạnh của hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, quá trình triển khai Luật vẫn chưa thực sự nhanh và khẩn trương. Vì vậy kỳ vọng cơ chế cung cấp, chia sẻ thông tin sẽ được các văn bản hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định chi tiết hơn và có tính khả thi để đưa các các điều khoản của Luật, Nghị định đi vào cuộc sống, tạo cơ sở pháp lý, điều kiện cần thiết cho BHTGVN chủ động thực hiện tốt nhiệm vụ với mục tiêu ngày càng bảo vệ người gửi tiền tốt hơn theo đúng tinh thần của Luật BHTG và chủ trương của Chính phủ.
Tài liệu tham khảo:
- Nghị định 89/1999/NĐ-CP ngày 1/9/1999 của Chính phủ
- Luật BHTG 2012
- Nghị định số 68/2013/NĐ-CP ngày 28/6/2013
- Website sbv, div, pidm, kdic, cdic…
