Trang Chủ
Vi phạm pháp luật dẫn đến đổ vỡ
Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) Trần Cao thuộc huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên được thành lập và hoạt động từ ngày 25/3/1998, tham gia bảo hiểm tiền gửi (BHTG) ngày 01/8/2000. Đến tháng 11/2012, qua hoạt động giám sát và các nguồn thông tin khác của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN), tình hình hoạt động của QTDND Trần Cao gặp nhiều khó khăn, nhiều người gửi tiền đến rút tiền trước hạn nhưng QTD không có tiền để chi trả. Nguyên nhân của tình trạng không có tiền để chi trả cho người gửi tiền là do quản lý, điều hành hoạt động của QTD yếu kém, cán bộ Quỹ vi phạm pháp luật như: lập Hồ sơ khống đứng tên người khác để vay tiền, vay hộ … đến nay không có khả năng thu hồi có nguy cơ mất vốn số tiền 27.030 triệu đồng (gần 80% tổng dư nợ).
Do mất khả năng thanh toán, ngày 02/5/2013, QTDND Trần Cao đã có văn bản gửi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Chi nhánh tỉnh Hưng Yên về tình hình khó khăn của Quỹ do không có khả năng đáp ứng việc chi trả tiền gửi cho khách hàng và để BHTGVN vào chi trả tiền gửi cho khách hàng tại QTDND Trần Cao.
Tháng 5/2013, Chi nhánh NHNN tỉnh Hưng Yên đã thanh tra toàn diện hoạt động của QTDND Trần Cao, có văn bản báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của NHNN và gửi UBND tỉnh đề xuất xử lý; đồng thời chuyển hồ sơ của QTDND Trần Cao sang Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hưng Yên. Ngày 29/5/2013 công an đã có quyết định khởi tố 7/9 cán bộ QTDND Trần Cao gồm: HĐQT, Ban điều hành, cán bộ kiểm soát.
Sự can thiệp của các cơ quan liên quan
Căn cứ tình hình của QTDND Trần Cao, ngày 31/5/2013, Chi nhánh NHNN tỉnh Hưng Yên có Công văn số 606/HYE-TTGSNH về việc không áp dụng các biện pháp phục hồi khả năng thanh toán đối với QTDND Trần Cao để thực hiện trình tự thủ tục giải thể bắt buộc theo quy định. Ngày 06/6/2013, Chi nhánh NHNN tỉnh Hưng Yên có Quyết định về việc thu hồi Giấy phép thành lập và hoạt động của QTDND Trần Cao.
Đối chiếu các văn bản đã ban hành của NHNN Chi nhánh tỉnh Hưng Yên với các quy định của Luật BHTG, Luật các TCTD thì chưa phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền tại QTDND Trần Cao. Điều 22, Luật BHTG quy định: “Nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm phát sinh kể từ thời điểm Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có văn bản chấm dứt kiểm soát đặc biệt hoặc văn bản không áp dụng các biện pháp phục hồi khả năng thanh toán mà tổ chức tín dụng (TCTD) là tổ chức tham gia BHTG vẫn lâm vào tình trạng phá sản hoặc NHNN có văn bản xác định chi nhánh ngân hàng nước ngoài là tổ chức tham gia BHTG mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền”. Văn bản của NHNN Chi nhánh tỉnh Hưng Yên không xác nhận QTDND Trần Cao lâm vào tình trạng phá sản. Như vậy, theo quy định của Luật các TCTD (Điều 154 và Điều 156) việc thanh toán quyền lợi cho người gửi tiền và các chủ nợ khác thuộc trách nhiệm của Hội đồng thanh lý QTDND Trần Cao do UBND tỉnh Hưng Yên ra quyết định thành lập.
QTDND đóng cửa nhưng người gửi tiền lại chưa nhận được số tiền bảo hiểm theo như cam kết và mong đợi. Do vậy, phát sinh tâm lý hoang mang và nghi ngờ của người gửi tiền là điều không tránh khỏi. Để giải quyết dứt điểm tình hình QTDND Trần Cao, đảm bảo quyền lợi người gửi tiền theo đúng quy định của pháp luật, góp phần giữ vững an ninh, trật tự xã hội tại địa phương và sự an toàn, lành mạnh hoạt động ngân hàng, BHTGVN đã kịp thời báo cáo Thống đốc NHNN về tình hình QTDND Trần Cao cũng như đề xuất các giải pháp khắc phục, tháo gỡ tình trạng hiện tại, cụ thể đề nghị Thống đốc NHNN chỉ đạo NHNN chi nhánh tỉnh Hưng Yên tham mưu cho UBND tỉnh Hưng Yên có Quyết định chấm dứt thanh lý để NHNN có văn bản không áp dụng các biện pháp phục hồi khả năng thanh toán do QTDND Trần Cao lâm vào tình trạng phá sản, yêu cầu QTD tiến hành thủ tục phá sản để BHTGVN trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền.
Trên cơ sở báo cáo của BHTGVN, NHNN đã có cuộc họp với các đơn vị liên quan gồm: các Vụ, cục liên quan của NHNN, BHTGVN, Chi nhánh NHNN tỉnh Hưng Yên và đã có thông báo (Thông báo số 279/TB-NHNN ngày 28/8/2013) chỉ đạo NHNN tỉnh Hưng Yên trình UBND tỉnh Hưng Yên ra Quyết định chấm dứt thanh lý, tiến hành thủ tục phá sản để BHTGVN tiến hành trả tiền cho người gửi tiền.
Ngày 29/8/2013, UBND tỉnh Hưng Yên có Quyết định số 1692 QĐ-UBND về việc kết thúc thanh lý QTDND Trần Cao và ngày 30/8/2013, NHNN Chi nhánh tỉnh Hưng Yên có QĐ số 961/QĐ-HYE về việc kết thúc thanh lý, không áp dụng các biện pháp phục hồi khả năng thanh toán do QTDND Trần Cao lâm vào tình trạng phá sản. Các văn bản này là cơ sở pháp lý để BHTGVN trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền.
Sau khi tiến hành kiểm tra Hồ sơ đề nghị trả tiền bảo hiểm của QTD Trần Cao, ngày 19/11/2013, BHTGVN đã tiến hành trả tiền bảo hiểm (đợt 1) cho những người gửi tiền đã được kiểm tra làm rõ tại QTD này với số tiền gần 5 tỷ đồng của 172 người gửi tiền (gồm 207 sổ tiền gửi). Việc chi trả đã được BHTGVN tiến hành khẩn trương đảm bảo chính xác, an toàn và thuận tiện cho người gửi tiền, góp phần đảm bảo quyền lợi người gửi tiền và an ninh trật tự trên địa bàn có QTD đổ vỡ.
Đối với 71 trường hợp còn lại, BHTGVN đang phối hợp với các cơ quan liên quan để tiếp tục kiểm tra, xác minh và chi trả cho người gửi tiền theo đúng quy định của pháp luật.
Một số vướng mắc về cơ chế pháp lý hiện hành
Thực tế cho thấy, việc chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền kịp thời luôn là giải pháp cần thiết và hiệu quả nhất cho việc duy trì niềm tin công chúng cũng như trấn an dư luận, loại bỏ sự hoang mang, nghi ngại, từ đó góp phần đảm bảo an ninh trật tự xã hội và sự an toàn của hệ thống tài chính, ngân hàng. Điều này đồng nghĩa với việc phải xác định chính xác và nhanh chóng thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm.
Việc xử lý đổ vỡ QTDND Trần Cao vừa qua đưa ra một bài học trong việc xử lý QTDND đã mất khả năng thanh toán và lâm vào tình trạng phá sản. Kinh nghiệm cho thấy, khi xảy ra đổ vỡ, việc tham mưu để sớm hoàn thiện các thủ tục chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền càng khẩn trương bao nhiêu thì quá trình tiến hành thanh toán tiền được bảo hiểm cho người gửi tiền càng nhanh chóng bấy nhiêu. Bên cạnh đó, trong quá trình tiến hành hoàn tất các thủ tục để thực hiện trả tiền bảo hiểm cho người dân cũng còn tồn tại một số những vướng mắc. Các văn bản pháp lý còn chồng chéo và chưa đồng bộ dẫn đến khó khăn cho tổ chức BHTG và các đơn vị liên quan cũng như tổ chức tham gia BHTG trong quá trình triển khai việc trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền.
Theo quy định của Luật BHTG việc hoàn thiện Hồ sơ đề nghị BHTGVN trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền do tổ chức tham gia BHTG thực hiện. Tuy nhiên, tại QTDND Trần Cao, thành viên HĐQT, Giám đốc, Ban kiểm soát đều bị khởi tố, do vậy không đủ tư cách để ký trên Hồ sơ đề nghị BHTGVN chi trả. Mặt khác, theo quy định của Luật các TCTD (Điều 35) khi tổ chức tham gia BHTG bị rút Giấy phép hoạt động thì các thành viên này đương nhiên mất tư cách thành viên, do đó cũng không thể ký trên Hồ sơ đề nghị BHTGVN trả tiền bảo hiểm. Những vướng mắc này chưa có văn bản hướng dẫn nên đã rất khó khăn cho tổ chức BHTG cũng như tổ chức tham gia BHTG trong việc hoàn thiện Hồ sơ đề nghị trả tiền bảo hiểm.
Một số kiến nghị, đề xuất
Trên cơ sở thực tiễn và cơ sở pháp lý hiện hành, để việc chi trả tiền bảo hiểm được tiến hành nhanh chóng, kịp thời và đúng pháp luật, đề nghị:
- NHNN Việt Nam sớm sửa đổi Quyết định số 24/2006/QĐ-NHNN ngày 06/6/2006 cho phù hợp với Luật Các TCTD và Luật BHTG về điều kiện giải thể, phá sản đối với QTDND. Đồng thời có văn bản chỉ đạo hướng dẫn các đơn vị liên quan (các vụ, cục NHNN Việt Nam, Chi nhánh NHNN tỉnh, thành phố và BHTGVN) trong việc phối kết hợp khi xử lý TCTD lâm vào tình trạng phá sản để việc trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền được kịp thời, góp phần giữ vững an ninh, trật tự xã hội tại địa phương và sự an toàn lành mạnh của hệ thống ngân hàng.
- NHNN Việt Nam có văn bản hướng dẫn tổ chức tham gia BHTG trong việc cử người đại diện ký trên Hồ sơ đề nghị trả tiền bảo hiểm trong trường hợp thành viên HĐQT, Giám đốc, Ban kiểm soát bị mất tư cách thành viên hoặc vi phạm pháp luật bị khởi tố.
- Tình trạng cán bộ vi phạm đạo đức, lợi dụng vị trí công tác cố ý vi phạm pháp luật để tham ô, gây thất thoát tài sản dẫn đến đổ vỡ QTD nhằm trục lợi chính sách bảo hiểm, gây thất thoát tài sản của nhà nước và nhân dân vẫn còn tồn tại. Đề nghị các cơ quan chức năng có giải pháp phù hợp để tăng cường công tác quản lý, giáo dục cán bộ, quản trị rủi ro để nâng cao chất lượng và sự an toàn của hệ thống các QTDND nói riêng hệ thống ngân hàng nói chung.
