Trang Chủ
Sức hấp thụ vốn của nền kinh tế đang ở mức thấp
Theo số liệu của NHNN, đến cuối tháng 7/2023, tín dụng mới tăng khoảng 4,4% so với cuối năm 2022, giảm nhẹ so với mức 4,7% được công bố vào cuối tháng 6/2023. Tăng trưởng tín dụng giảm so với tháng trước tiếp tục cho thấy khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế đang ở mức thấp. Các chuyên gia kinh tế chỉ ra các nguyên nhân như:
Thứ nhất, nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, hoạt động của các doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào kinh tế quốc tế, trong khi bối cảnh hiện nay kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn, lạm phát đang có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao, nhu cầu thương mại, đầu tư giảm ảnh hưởng tới hoạt động của các doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Vì vậy, trong bối cảnh khó khăn chung, cầu đầu tư, sản xuất kinh doanh giảm, cầu tiêu dùng giảm, dẫn tới cầu tín dụng giảm tương ứng;
Thứ hai, một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn/hoặc còn vướng mắc về thủ tục pháp lý (như bất động sản); việc tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp nhỏ và vừa, hơp tác xã, đặc biệt là trong bối cảnh, tình hình hiện nay còn khó khăn hơn do các khách hàng này có quy mô vốn nhỏ, năng lực tài chính, quản trị điều hành còn hạn chế; thiếu phương án kinh doanh khả thi...;
Thứ ba, sau thời gian kinh tế gặp khó khăn, mức độ rủi ro bị đánh giá cao hơn, khi hoạt động của doanh nghiệp khó chứng minh hiệu quả (chi phí đầu vào, nguyên vật liệu nhập khẩu cao, thị trường đầu ra, đơn hàng, doanh thu giảm...); TCTD rất khó khăn trong quyết định cho vay do không hạ được chuẩn tín dụng để đảm bảo an toàn hệ thống.
Phấn đấu giảm lãi suất với dư nợ hiện hữu và các khoản cho vay mới
Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Thông báo số 332/TB-VPCP ngày 17/8/2023 kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về nhiệm vụ, giải pháp lớn ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế trong những tháng cuối năm 2023.
Trong đó, Thường trực Chính phủ lưu ý, về chính sách tiền tệ, NHNN nghiên cứu, phát huy tinh thần cầu thị, lắng nghe các ý kiến, phản ánh của doanh nghiệp, người dân để khẩn trương có các giải pháp kịp thời, hiệu quả thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp, người dân; tiếp tục chỉ đạo các NHTM tiết giảm chi phí, đẩy mạnh chuyển đổi số..., phấn đấu tiếp tục hạ lãi suất cho vay, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trên tinh thần cộng đồng trách nhiệm, cùng chung tay tháo gỡ khó khăn, "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ".
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã có công văn yêu cầu các TCTD tiếp tục thực hiện các giải pháp để giảm mặt bằng lãi suất, nhất là lãi suất cho vay đối với các khoản cho vay đang còn dư nợ hiện hữu và các khoản cho vay mới (phấn đấu mức giảm lãi suất tối thiểu từ 1,5-2%/năm) nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.
NHNN cũng yêu cầu các TCTD cam kết giảm lãi suất cho vay trong năm 2023 đối với các khoản cho vay đang còn dư nợ hiện hữu và các khoản vay mới trước ngày 25/8. Các TCTD cũng phải báo cáo kết quả thực hiện cam kết giảm lãi suất cho vay trong năm 2023 đối với các khoản cho vay còn dư nợ hiện hữu và các khoản cho vay mới gửi NHNN trước ngày 8/1/2024.
Thực hiện chỉ đạo trên, các NHTM đã vào cuộc giảm lãi suất cho vay, kích cầu tín dụng. Theo đó, Vietcombank giảm tới 0,5%/năm lãi suất cho vay VND với toàn bộ khoản vay cá nhân, doanh nghiệp, áp dụng từ ngày 01/8/2023 đến 31/12/2023.
Agribank triển khai chương trình tín dụng ưu đãi dành cho các khách hàng xuất nhập khẩu với quy mô tới 25.000 tỷ đồng, lãi suất ưu đãi thấp hơn đến 1%/năm so với sàn lãi suất cho vay hiện hành của NHNN tương ứng từng dải kỳ hạn.
Trong khi đó, VietinBank triển khai gói vay ưu đãi 1.000 tỷ đồng với mức lãi suất từ 8,9%/năm cho doanh nghiệp đến ngày 30/8/2023. BV Bank cũng triển khai gói vay 7.000 tỷ đồng kích cầu tiêu dùng với lãi suất chỉ từ 8,8%/năm…
Kích cầu tín dụng, hướng dòng vốn vào sản xuất kinh doanh
Nhiều ý kiến cũng cho rằng, “liều lượng” giảm lãi suất như thế nào vừa đủ để dòng vốn chảy vào sản xuất kinh doanh mới là quan trọng, nếu không sẽ gây ra những tác dụng phụ.
Giảm lãi suất chỉ là một phần của vấn đề, chưa đủ kéo tăng trưởng tín dụng đi lên. Đáng chú ý, trong bối cảnh thị trường khó khăn hiện nay, nếu nhà băng hạ điều kiện cho vay thì tín dụng sẽ tăng ồ ạt, nhưng hệ lụy là nợ xấu lập tức gia tăng, ảnh hưởng đến an toàn hệ thống ngân hàng.
Một số chuyên gia khuyến nghị nếu NHNN tiếp tục giảm lãi suất còn dẫn đến một số hệ lụy. TS. Nguyễn Hữu Huân - Giảng viên Trường Đại học Kinh tế TP HCM phân tích, một điểm nghẽn rất lớn trong chính sách tiền tệ hiện nay đó là dù lãi suất thấp nhưng doanh nghiệp không đủ điều kiện vay vốn thì cũng không vay được. Như vậy, dòng vốn cũng không chảy ra nền kinh tế. Vì thế, từ nay đến cuối năm, NHNN cần cân nhắc rất kỹ khi điều hành chính sách tiền tệ. Bởi, nếu NHNN tiếp tục giảm lãi suất cũng không hỗ trợ nhiều cho tăng trưởng mà lại gây căng thẳng về tỷ giá.
“ Vì vậy, cần hết sức cân nhắc trong việc giảm lãi suất điều hành và cũng không cần thiết phải tiếp tục giảm, vì mức lãi suất điều hành hiện tại đã tương đối hỗ trợ, và không nên quá nóng vội bởi cần phải có độ trễ để thực thi”- vị chuyên gia nhấn mạnh.
Theo TS. Cấn Văn Lực: "Giảm lãi suất cũng không thể giảm quá nhiều, quá mạnh, quá nhanh được. Bởi giảm lãi suất chỉ là một vế của vấn đề và là điều kiện cần, còn điều kiện đủ là khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp".
Cùng quan điểm, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh nhận định, hiện chính sách đang có sự chuyển hướng, cả về chính sách tài khóa và tiền tệ đều hướng vào việc hỗ trợ tăng trưởng. Tuy nhiên, chính sách tài khóa có dư địa còn khá lớn, nhất là lĩnh vực đầu tư công, bởi chúng ta đang trong cảnh "có tiền mà không tiêu được".
“Giảm lãi suất cũng không phải liều thuốc vạn năng, mặc dù đây là liều thuốc rất quan trọng đối với sức khoẻ doanh nghiệp, mà cần kết hợp với nhiều chính sách khác như: Kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ người lao động, kích cầu du lịch, đầu tư công, giải quyết khó khăn cho xuất khẩu; tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn tốt hơn” - TS Võ Trí Thành phân tích.
Về phía NHN, từ đầu năm đến nay, thực hiện chủ trương của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giảm lãi suất cho vay nhằm tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, doanh nghiệp và người dân, NHNN đã điều chỉnh giảm 04 lần các mức lãi suất với mức giảm 0,5-2,0%/năm. Việc liên tục điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành là giải pháp linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường hiện nay để hỗ trợ quá trình phục hồi tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Quốc hội và Chính phủ, qua đó tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của thị trường, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp và người dân, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, NHNN cũng là một trong những ngân hàng trung ương đầu tiên trên thế giới điều chỉnh giảm lãi suất điều hành trong các tháng đầu năm 2023.
Đẩy mạnh tín dụng nhưng không hạ chuẩn cho vay là mục tiêu lớn nhất mà NHNN đưa ra trong điều hành chính sách tiền tệ trong 6 tháng cuối năm nay. NHNN cho biết tiếp tục điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, hướng nguồn vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ; tiếp tục kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Tiếp tục đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Đồng thời, tiếp tục điều hành lãi suất phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ, tiếp tục khuyến khích các TCTD tiết giảm chi phí, giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.
Bên cạnh các giải pháp của NHNN và ngành Ngân hàng, cần có sự triển khai đồng bộ các giải pháp của các bộ, ngành, địa phương (về xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu, khai thác cầu nội địa cải thiện môi trường kinh doanh, khơi thông thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, phát huy hiệu quả hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa...); sự vào cuộc của các Hiệp hội và sự nỗ lực của các doanh nghiệp trong tái cấu trúc, nâng cao hiệu quả hoạt động... nhằm góp phần thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần hoàn thành cao nhất mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2023 mà Quốc hội, Chính phủ đã đề ra.
