Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi): Tạo hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng để bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền, góp phần đảm bảo sự ổn định hệ thống các tổ chức tín dụng

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành nội dung phiên họp

Dự thảo Luật BHTG (sửa đổi) - một số điểm mới

Trình bày tờ trình Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi (BHTG) sửa đổi xuất phát từ yêu cầu chính trị - pháp lý và thực tiễn cấp thiết. Về chính trị - pháp lý, đây là nhiệm vụ đã được đặt ra trong Kế hoạch 81/KH-UBTVQH của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để thể chế hóa Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị về hoàn thiện thể chế, đổi mới công tác xây dựng pháp luật. Luật sửa đổi cũng phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tư nhân và các chiến lược phát triển ngành Ngân hàng, BHTG.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng trình bày Tờ trình Dự án Luật BHTG (sửa đổi)

Sau 12 năm triển khai, Luật BHTG năm 2012 đã bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc cần được giải quyết. Đặc biệt, việc Quốc hội thông qua Luật Các Tổ chức tín dụng (sửa đổi) vào ngày 18/01/2024 đã đặt ra yêu cầu phải sửa đổi, bổ sung Luật BHTG để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, tạo cơ sở để bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ mới.

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, quan điểm xây dựng Luật bám sát nguyên tắc: Thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng và Nhà nước; kế thừa các quy định còn phù hợp và khắc phục những bất cập, hạn chế qua thực tiễn thi hành; đảm bảo đồng bộ với các quy định pháp luật khác (như Luật Các Tổ chức tín dụng); và tham khảo kinh nghiệm quốc tế trên cơ sở phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Dự thảo Luật BHTG (sửa đổi) bao gồm 08 Chương, 42 Điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 26 điều, bổ sung mới 7 điều, bãi bỏ 4 điều và giữ nguyên 9 điều. Trình bày các điểm mới của dự thảo, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm đơn giản hóa thủ tục và tăng hiệu quả hoạt động của tổ chức BHTG như: sửa đổi, bổ sung quy định về cấp và thu hồi Chứng nhận tham gia BHTG theo hướng tổ chức BHTG tự động cấp, thu hồi Chứng nhận ngay sau khi NHNN hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp, thu hồi Giấy phép hoạt động của tổ chức tham gia BHTG.

Để có cơ sở áp dụng cơ chế phí linh hoạt và bảo đảm nguồn thu phí BHTG ổn định, dự thảo Luật giao Thống đốc NHNN quy định mức phí BHTG, việc áp dụng phí BHTG đồng hạng hoặc phân biệt phí phù hợp với đặc thù hệ thống tổ chức tín dụng (TCTD) Việt Nam trong từng thời kỳ.

Đối với các TCTD được kiểm soát đặc biệt, dự thảo Luật bổ sung quy định: TCTD khi được đặt vào kiểm soát đặc biệt được tạm hoãn việc nộp khoản phí BHTG nộp thiếu, nộp chậm và khoản tiền chậm nộp (nếu có) phát sinh trước thời điểm TCTD được đặt vào kiểm soát đặc biệt. TCTD được kiểm soát đặc biệt có trách nhiệm xây dựng kế hoạch để hoàn trả đầy đủ khoản tiền được tạm hoãn trong phương án cơ cấu lại trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng quy định thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm kể từ một trong các thời điểm sau: Phương án phá sản TCTD được phê duyệt hoặc NHNN có văn bản xác nhận chi nhánh ngân hàng nước ngoài mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền; NHNN có văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi của TCTD được kiểm soát đặc biệt khi TCTD có lỗ lũy kế lớn hơn 100% giá trị của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất. Trong trường hợp đặc biệt, Thống đốc NHNN có thể quyết định hạn mức chi trả tối đa bằng toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm tại tổ chức tham gia BHTG khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm. Hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi trong trường hợp thực hiện phương án phá sản TCTD được kiểm soát đặc biệt thực hiện theo quy định của Luật Các TCTD.

“Các quy định nêu trên hướng tới mục tiêu phát huy vai trò của tổ chức BHTG trong việc bảo vệ quyền lợi người gửi tiền và đảm bảo an toàn hệ thống” - Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.

Về hoạt động đầu tư, dự thảo Luật bổ sung theo hướng mở rộng thêm các hình thức đầu tư của tổ chức BHTG, bao gồm: mua, bán trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi do các NHTM có vốn nhà nước, NHTM cổ phần có vốn doanh nghiệp nhà nước trên 50% vốn điều lệ phát hành; gửi tiền tại NHTM có vốn nhà nước, NHTM cổ phần có vốn doanh nghiệp nhà nước trên 50% vốn điều lệ; hoạt động đầu tư khác theo quy định của Chính phủ.

Đáng chú ý, dự thảo Luật BHTG (sửa đổi) cũng bổ sung các quyền và nghĩa vụ quan trọng cho tổ chức BHTG, bao gồm: quyền và nghĩa vụ kiểm tra TCTD tham gia BHTG theo nội dung, kế hoạch của NHNN giao; bổ sung quyền vay đặc biệt từ NHNN và quyền vay, tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, TCTD hoặc tổ chức khác có bảo lãnh của Chính phủ; bổ sung quyền cử nhân sự quản lý, điều hành tại quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) được kiểm soát đặc biệt.

Cần đánh giá kỹ nguồn lực, điều kiện bảo đảm cho việc thi hành Luật

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật

Trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật BHTG (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết xây dựng Luật BHTG (sửa đổi). Hồ sơ dự án Luật cơ bản đáp ứng yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật, bảo đảm phù hợp với các chủ trương, quan điểm của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật; đồng thời, cần đánh giá kỹ lưỡng hơn về các nguồn lực, điều kiện bảo đảm cho việc thi hành Luật.

Trong đó, liên quan đến phí BHTG, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành quy định của dự thảo Luật, đồng thời, đề nghị việc quy định mức phí BHTG phải được nghiên cứu kỹ lưỡng, vừa bảo đảm ổn định nguồn thu cho tổ chức BHTG để thực hiện hiệu quả chính sách này, vừa phù hợp với năng lực tài chính của tổ chức tham gia BHTG.

Ông Phan Văn Mãi làm rõ yêu cầu về việc cần có lộ trình tính phí BHTG phân biệt dựa trên mức độ rủi ro và cụ thể hóa tiêu chí đánh giá, phân loại TCTD. Đồng thời, làm rõ căn cứ xác định “trường hợp đặc biệt” để chi trả vượt hạn mức và nghiên cứu quy trình phê duyệt minh bạch với sự tham gia của NHNN, Bộ Tài chính; chính sách tạm hoãn nộp phí đối với TCTD được kiểm soát đặc biệt phải có trong phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Đối với hoạt động đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị nhận diện và đánh giá đầy đủ những rủi ro có liên quan khi mở rộng hoạt động đầu tư, xây dựng phương án phòng ngừa, kiểm soát và quản lý rủi ro, phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn khi mở rộng hoạt động đầu tư, hình thành các cơ chế bảo toàn vốn, bảo đảm thanh khoản và an toàn cho hoạt động đầu tư.

Quang cảnh phiên họp

PV (Theo Cổng thông tin điện tử Quốc hội Việt Nam và Báo Đại biểu Nhân dân Điện tử)